Η Ελλάδα κι ο κόσμος γενικότερα έχει γνωρίσει έναν απίστευτα μεγάλο αριθμό μαχών που διαμόρφωσαν το σήμερα. Έτσι τα τελευταία χρόνια ο λεγόμενος ιστορικός ή στρατιωτικός τουρισμός έχει αυξηθεί σημαντικά. Το ενδιαφέρον των ταξιδιωτών να δουν μέρη που γνώρισαν μέσα από τα βιβλία της ιστορίας είναι μεγάλο και σίγουρα το να βρεθείς στο ίδιο σημείο που χρόνια ή αιώνες πριν δόθηκαν σημαντικές μάχες δημιουργεί ένα ιδιαίτερο συναίσθημα. Φυσικά πολλές από αυτές τις μάχες έχουν χρησιμοποιηθεί για εθνικιστικούς λόγους αλλά εμείς θέλουμε να συνδέσουμε την ιστορική γνώση με το πάθος μας για ταξίδια και εκδρομές!

Σ’ αυτό λοιπόν το άρθρο διαλέξαμε 10 μάχες που συνέβησαν στον ελλαδικό χώρο από την αρχαιότητα μέχρι και τα νεότερα χρόνια. Ελπίζουμε με αυτόν τον συνδυασμό ιστορίας και ταξιδιού να σας εμπνεύσουμε για τις δικές σας “ιστορικές” εξορμήσεις!

1. Θερμοπύλες

Ίσως ένα από τα πιο γνωστά πεδία μαχών στον ελλαδικό χώρο είναι αυτό των Θερμοπυλών. Η Μάχη των Θερμοπυλών διεξήχθη το 480 π.Χ. (παράλληλα με τη ναυμαχία του Αρτεμισίου) μεταξύ των Ελλήνων και των Περσών, κατά την δεύτερη περσική εισβολή στην Ελλάδα. Η περιοχή, κατά την εποχή της μάχης, είχε ένα στενό πέρασμα κατά μήκος της ακτής του Μαλιακού Κόλπου (περίπου 12 μέτρα πλάτος). Το όνομα των στενών οφείλεται στις θερμές πηγές τους, που υπάρχουν ακόμη στις παρυφές του λόφου. Σήμερα, τα στενά δεν είναι κοντά στη θάλασσα αλλά μερικά χιλιόμετρα προς το εσωτερικό, λόγω των προσχώσεων του Σπερχειού ποταμού – εκεί όπου βρίσκεται το άγαλμα του Λεωνίδα (φτάνει από 1.5 έως και 3 χιλιόμετρα πλάτος). Μάλιστα, οι Θερμοπύλες ήταν το θέατρο και μιας άλλης μάχης. Αυτή την φορά κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο μεταξύ των Αυστραλών και των Γερμανών.

Στο σημείο θα βρείτε σήμερα το άγαλμα του Λεωνίδα αλλά και μνημείο για τους 700 Θεσπιείς που πολέμησαν δίπλα στους Σπαρτιάτες και που συχνά παραλείπονται. Απέναντι από το σύγχρονο μνημείο του Λεωνίδα, βρίσκεται χαμηλός λόφος, που έχει ταυτιστεί με τον Κολωνό, όπου διεξήχθη η τελική φάση της μάχης. Η μορφή του  έχει αλλάξει ριζικά λόγω κατασκευής αλλεπάλληλων αμυντικών έργων στο χώρο, σε διάφορες εποχές, γεγονός που βεβαιώνει τη σπουδαιότητά του ως στρατηγικού σημείου άμυνας. Η μικρή ανασκαφική έρευνα του 1939 στον παραπάνω λόφο απέδωσε πλήθος σιδερένιων και χάλκινων λογχών και βελών του 5ου αι. π.Χ., πολλές από τις οποίες ανήκουν σε ανατολικούς τύπους. Σύμφωνα με την αφήγηση του Ηρόδοτου εκεί θάφτηκαν οι πεσόντες της μάχης και προς τιμή τους στήθηκε λίθινος λέων και τρία ενεπίγραφα μνημεία.

2. Χάνι της Γραβιάς

Κάνουμε ένα μεγάλο άλμα στον χρόνο και μεταφερόμαστε στα χρόνια της επανάστασης του 1821. Η μάχη στο Χάνι της Γραβιάς έγινε στις 8 Μαΐου του 1821, όπου 120 Έλληνες υπό τις οδηγίες του Οδυσσέα Ανδρούτσου πρόβαλαν αντίσταση στις δυνάμεις του Ομέρ Βρυώνη. Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος θέλοντας λοιπόν να αναχαιτίσει και να καθυστερήσει την κάθοδο των οθωμανικών δυνάμεων στην Πελοπόννησο οχυρώθηκε στο χάνι. Αφού οι Τούρκοι περικύκλωσαν την περιοχή και το Χάνι, έστειλε τον Χασάν-δερβίση για να πει στον Ανδρούτσο να παραδοθεί. Όμως ο Ανδρούτσος δεν δέχτηκε και η διαπραγμάτευση έγινε υβριστική, με αποτέλεσμα ο δερβίσης να πέσει νεκρός από σφαίρα του Ανδρούτσου. Αυτό έδωσε το σύνθημα της μάχης. Οι Τούρκοι επιτέθηκαν στο πανδοχείο, αλλά αποκρούσθηκαν με μεγάλες απώλειες και αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν. Ο Βρυώνης βλέποντας τους άνδρες του να πέφτουν από τα πυρά των Ελλήνων, διέταξε να φέρουν κανόνια για να ανατινάξει το κτίριο. Οι Τούρκοι σταμάτησαν την επίθεση μέχρι να έρθουν τα κανόνια, ενώ οι Έλληνες, που κατάλαβαν τις προθέσεις τους, τη νύχτα, αργά προς τα ξημερώματα κατάφεραν να εγκαταλείψουν κρυφά το Χάνι περνώντας ανάμεσα από τις εχθρικές τουρκικές γραμμές. Η παράτολμη έξοδος τους στοίχισε μόνο 6 νεκρούς.

Το ιστορικό Χάνι έχει αναπαλαιωθεί και είναι επισκέψιμο για όσους ενδιαφέρονται να μάθουν περισσότερα γι’ αυτήν την μάχη, όπου σχεδόν 200 χρόνια πριν δόθηκε στο ίδιο σημείο. Μάλιστα στους χώρους του αναπαλαιωμένου μέρους θα βρείτε και τα θεμέλια του χανιού που χρησιμοποιήθηκε από τον Ανδρούτσο και τους άνδρες του. Περισσότερες πληροφορίες για την επίσκεψή σας μπορείτε να βρείτε εδώ. Εάν θέλετε να επισκεφτείτε κι ένα άλλο πρωτότυπο μέρος στην περιοχή, δείτε το άρθρο μας για το vagonetto.

3. Μάχη των Φαρσάλων

Στις 9 Αυγούστου του 48 π.Χ., η περιοχή των Φαρσάλων (Θεσσαλία) έγινε μάρτυρας μίας επικής μάχης του ρωμαϊκού εμφυλίου πολέμου. Πιο συγκεκριμένα, μεταξύ του Ιούλιου Καίσαρα και του Πομπήιου, οι οποίοι ανταγωνίζονταν για τον πλήρη έλεγχο της ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Στην μάχη αυτήν για μία ακόμη φορά ο Ιούλιος Καίσαρας έδειξε τις στρατιωτικές και τακτικές αρετές που διέθετε και κατάφερε να την κερδίσει, αν και ο στρατός του υστερούσε σημαντικά αριθμητικά. Ο Πομπήιος επιχείρησε πρώτος να επιτεθεί στον Καίσαρα και έτσι οι δυο στρατοί βρέθηκαν αντιμέτωποι κάπου κοντά στη σημερινή πόλη των Φαρσάλων. Και οι δυο στρατοί παρατάχθηκαν με το ένα πλευρό τους προς τον ποταμό Ενιπέα, σε σημείο με απότομες όχθες. Ο Πομπήιος βασιζόμενος στην συντριπτική υπεροχή του σε ιππείς, ήλπιζε να υπερφαλλαγγίσει τη δεξιά πτέρυγα του Καίσαρα αφού πρώτα έτρεπε σε φυγή το ιππικό του. Πράγματι, το πέτυχε, όμως οι ιππείς βρέθηκαν αντιμέτωποι με μια αναπάντεχη έκπληξη. Ο Καίσαρας είχε προβλέψει την κίνηση αυτή του Πομπήιου και είχε τοποθετήσει πίσω από το ιππικό του, 2000 επίλεκτους λεγεωνάριους. Αυτοί κατάφεραν να τρέψουν σε φυγή το ιππικό του Πομπήιου. Εν τω μεταξύ, οι δυνάμεις του Καίσαρα κινήθηκαν γρήγορα για να συγκρουστούν με τις λεγεώνες του Πομπήιου, οι οποίες είχαν παραμείνει ακίνητες. Την στιγμή εκείνη ολόκληρη η παράταξη του Πομπήιου κατέρρευσε και τράπηκε σε φυγή.

Όσον αφορά την τοποθεσία της μάχης, φαίνεται ότι έγινε στον Παλαιοφάρσαλο. Ο Άγγλος ιστορικός F. L. Lucas έχει αποδείξει ότι η Μάχη των Φαρσάλων έλαβε χώρα βόρεια του ποταμού Ενιπέα, κοντά στο σημερινό χωριό της Κρήνης (πρώην Δρίσκολη). Ο Αμερικανός αρχαιολόγος ο John D. Morgan, υποστηρίζει ότι η Κρήνη είναι χτισμένη στη θέση του Παλαιοφαρσάλου. Οπότε εάν θέλετε να δείτε πως έμοιαζε το πεδίο αυτής της σημαντικής μάχης αλλά ταυτόχρονα να θαυμάσετε και ένα όμορφο φυσικό τοπίο πηγαίνετε στο χωριό της Κρήνης!

Εάν σας ενδιαφέρει να μάθετε περισσότερα για την μάχη μπορείτε να δείτε αυτό το πολύ ενδιαφέρον βίντεο:

4. Δεκεμβριανά 1944, Μάχη της Αθήνας

Ο όρος Δεκεμβριανά αναφέρεται σε μία σειρά ένοπλων συγκρούσεων που έλαβαν χώρα στην Αθήνα το Δεκέμβριο 1944 – Ιανουάριο 1945, ανάμεσα στις δυνάμεις του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και τις Βρετανικές και Κυβερνητικές δυνάμεις. Επισημαίνεται ότι τα Δεκεμβριανά ήταν η μοναδική περίπτωση κατά την οποία σημειώθηκαν πολεμικές συγκρούσεις τέτοιας έκτασης στην ελληνική πρωτεύουσα από δημιουργίας του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους (1830). Ήταν επίσης, η μόνη περίπτωση στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο κατά την οποία συγκρούσθηκαν μεταξύ τους συμμαχικές δυνάμεις (ΕΑΜ/ΕΛΑΣ και Βρετανοί). Kάποιες περιοχές της Αθήνας, που σήμερα αποτελούν χώρους αναψυχής και διασκέδασης, υπήρξαν φονικά πεδία μαχών. Το Μουσείο Ακρόπολης, με το ευρύχωρο προαύλιό του, είναι ένα από τα σημαντικότερα σημεία. Δεκάδες άτομα συρρέουν εκεί καθημερινά για να θαυμάσουν τα αρχαία εκθέματα και να κάνουν έναν ευχάριστο περίπατο. Πώς όμως θα αντιδρούσαν όλοι αυτοί οι επισκέπτες αν μάθαιναν ότι βρίσκονται σε ένα ιστορικό πεδίο μάχης, όπου πάρα πολλοί άνθρωποι έχασαν την ζωή τους με αγωνιώδη και βίαιο τρόπο; Το πρωί της 6ης Δεκεμβρίου 1944, οι άνδρες του ΕΛΑΣ επιτέθηκαν εναντίον του συντάγματος χωροφυλακής Μακρυγιάννη, σε μια από τις πιο δραματικές και φονικές μάχες των Δεκεμβριανών. Αξίζει να σημειωθεί ότι, ακόμα και σήμερα, κάποια παλιά κτίρια στην γύρω περιοχή έχουν σημάδια από τις σφαίρες εκείνων των ημερών. Η μάχη του Μακρυγιάννη, όπως έμεινε γνωστή, κράτησε ουσιαστικά μέχρι τις 18 Δεκεμβρίου και έληξε με ήττα του ΕΛΑΣ. Το τίμημα όμως που πλήρωσαν σε νεκρούς και τραυματίες τόσο οι αντάρτες όσο και οι χωροφύλακες ήταν πολύ μεγάλο.

Άλλο σημείο μαχών αποτελεί η οδός Κοραή, όπου δεσπόζει το επιβλητικό παλιό κτήριο της Εθνικής Ασφαλιστικής. Στις 31 Οκτωβρίου 1944, στο κτήριο, εγκαταστάθηκαν τα κεντρικά γραφεία του ΕΑΜ. Κατά τις πρώτες ημέρες των Δεκεμβριανών, βρετανικά άρματα μάχης, Άγγλοι στρατιώτες και Έλληνες χωροφύλακες, επιτέθηκαν κατά του αρχηγείου του ΕΑΜ και το κατέλαβαν. Η συγκεκριμένη επιχείρηση έχει απαθανατιστεί και σε φιλμ της εποχής. Σε μια χαρακτηριστική μάλιστα σκηνή από το ντοκουμέντο αυτό, ένα βρετανικό άρμα μάχης εισέρχεται επιτιθέμενο μέσα στον χώρο της στοάς, στο σημείο όπου σήμερα βρίσκονται τα τραπέζια και οι καρέκλες αρκετών καφετεριών.

Τέλος, άλλο ένα σημείο μαχών αποτελεί το γνωστό σ’ όλους μας Γκάζι. Στις αρχές Δεκεμβρίου, ο ΕΛΑΣ κατέλαβε το εργοστάσιο Φωταερίου. Την παραμονή Χριστουγέννων όμως, Βρετανοί προωθήθηκαν στο Γκάζι και επιτέθηκαν στους αντάρτες. Μετά από σκληρές μάχες, οι Άγγλοι κατάφεραν να απωθήσουν τον ΕΛΑΣ.  Την επόμενη φορά που θα επισκεφτείτε αυτά τα σημεία στην πρωτεύουσα, μπορείτε να αναλογιστείτε τις ιστορικές στιγμές που διαδραματίστηκαν σ’ αυτά τα μέρη.

5. Μάχη του Μαραθώνα

Περίφημη μάχη, που έγινε το 490 π.Χ. στην πεδιάδα του Μαραθώνα, μεταξύ των Αθηναίων και των Πλαταιέων με αρχηγό τον Μιλτιάδη, και των Περσών με αρχηγούς τον Δάτι και τον Αρταφέρνη. Η κύρια πηγή πληροφόρησης για τη Μάχη του Μαραθώνα, όπως και για το σύνολο των Περσικών Πολέμων, παραμένει ο Ηρόδοτος. Η μάχη έληξε με σημαντική νίκη των Ελλήνων. Προς τιμήν των πεσόντων της μάχης, οι Αθηναίοι έκτισαν έναν τύμβο, ο οποίος κάλυψε τους 192 Αθηναίους που έπεσαν στη νικηφόρα μάχη. Η καύση και ταφή των νεκρών στο πεδίο της μάχης υπήρξε η τιμητική προσφορά της πόλης των Αθηνών στους μαχητές. Στην πεδιάδα του Μαραθώνα σώζεται ο χωμάτινος τύμβος ύψους 9 μ. και μπορείτε να τον επισκεφτείτε. Η μάχη έγινε πλησίον του τύμβου κατά μήκος της παραλίας του Μαραθώνα.

6. Μάχη Λαχανά

Η Μάχη του Λαχανά (19-21 Ιουνίου 1913) διεξήχθη μεταξύ ελληνικών και βουλγαρικών δυνάμεων κατά τη διάρκεια του Β’ Βαλκανικού Πολέμου. Τα ελληνικά τμήματα απώθησαν τις βουλγαρικές προφυλακές από το πρωί της 19ης Ιουνίου. Το βράδυ της ίδιας μέρας οι ελληνικές μεραρχίες είχαν καταλάβει το ύψωμα Γερμανικό, το χωριό Όσσα Θεσσαλονίκης και την περιοχή Σκεπαστού. Το πρωί της επομένης εξαπολύθηκε η κύρια ελληνική επίθεση. Καθόλη τη διάρκεια της  προσπάθησαν με σκληρούς αγώνες να πλησιάσουν σε απόσταση εφόδου την κύρια βουλγαρική δύναμη. Τα πυρά όμως της βουλγαρικής πλευράς υπήρξαν φονικότατα, καθώς η περιοχή ήταν εντελώς ακάλυπτη και ευνοούσε τον αμυνόμενο. Παρόλα αυτά η 7η Μεραρχία συνέχισε επιτυχώς την προέλαση και εισήλθε στη Νιγρίτα. Στις 21 Ιουνίου το μεσημέρι το ελληνικό πεζικό έφτασε σε απόσταση εφόδου και εξαπέλυσε γενική επίθεση. Στις 16.00 ο ελληνικός στρατός εισήλθε στον Λαχανά καταδιώκοντας τα βουλγαρικά τμήματα μέχρι τα τελευταία υψώματα προς την πλευρά της κοιλάδας του Στρυμώνα.

Προς τιμήν των πεσόντων αλλά και όσων πολέμησαν στην μάχη υπάρχει ιστορικός χώρος που περιλαμβάνει μουσείο και επιβλητικό μνημείο στην κορυφή του λόφου. Σίγουρα πρόκειται για μία ιδιαίτερα κοντινή εκδρομή για τους Θεσσαλονικείς και ταυτόχρονα ένα ταξίδι στην πρόσφατη στρατιωτική ιστορία της χώρας. Πληροφορίες για την επίσκεψή σας στον χώρο μπορείτε να βρείτε εδώ.

7. Μάχη στο Μανιάκι

Η Μάχη στο Μανιάκι ήταν πολεμική συμπλοκή της επανάστασης του ’21 ανάμεσα σε Αιγύπτιους και Έλληνες. Λαμβάνοντας χώρα την 20η Μαΐου 1825, στο Μανιάκι Μεσσηνίας, είχε νικηφόρα έκβαση για τους Αιγύπτιους του Ιμπραήμ Πασά, με τον αρχηγό των Ελλήνων, Παπαφλέσσα, να σκοτώνεται στη μάχη. Στις 19 Μαΐου, φάνηκαν τα αιγυπτιακά στρατεύματα κατευθυνόμενα από το Ναυαρίνο προς την Αρκαδιά (Κυπαρισσία). Η ελληνική δύναμη δεν αριθμούσε πάνω από 500 πολεμιστές. Η παραμονή του Παπαφλέσσα και των λιγοστών συντρόφων του στο Μανιάκι ήταν βέβαια ηρωική πράξη, ταυτόχρονα όμως συνιστούσε στρατηγικό σφάλμα κι ανώφελη θυσία. Η μάχη άρχισε το πρωί της 20ης Μαΐου 1825 και κράτησε περίπου οκτώ ώρες. Για τους πεπειραμένους Αιγύπτιους και τους Γάλλους αξιωματικούς τους δεν θα ήταν δύσκολο να κάμψουν την αντίσταση των λιγοστών Ελλήνων, παρότι οι τελευταίοι πολέμησαν με γενναιότητα. Έτσι αφού τους κύκλωσαν, επιτέθηκαν με διαδοχικές εφόδους, οι οποίες αποκρούστηκαν. Όταν οι Αιγύπτιοι πραγματοποίησαν γενική έφοδο, εισέβαλαν στα ταμπούρια των Ελλήνων και τους σκότωσαν σχεδόν όλους, ανάμεσά τους και τον Παπαφλέσσα. Ελάχιστοι μόνο κατάφεραν να διαφύγουν πολεμώντας, μέσα από μια ρεματιά, την έξοδο της οποίας φρουρούσαν οι Αιγύπτιοι. Η μάχη δόθηκε στην ανατολική πλευρά του όρους Μάλα στο Μανιάκι της Μεσσηνία, μία ορεινή περιοχή που βλέπει όλη την περιοχή μέχρι το Νιόκαστρο.

8. Μάχη της Πύδνας

Μία μάχη που δεν είναι ευρέως γνωστή στο κοινό είναι η μάχη της Πύδνας. Ήταν η τελευταία αποφασιστική μάχη του Τρίτου Μακεδονικού πολέμου (171 – 168 π.Χ.) μεταξύ Ρωμαίων και Μακεδόνων και έγινε στις 22 Ιουνίου του 168 π.Χ. Είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς η έκβαση της σήμανε και την οριστική υποταγή του ελλαδικού χώρου στους Ρωμαίους. Ο μακεδονικός στρατός αποτελούνταν από 43.000 στρατιώτες με αρχηγό το Βασιλιά Περσέα, ο οποίος έμελλε να είναι ο τελευταίος Βασιλιάς της Μακεδονίας. Η Ρώμη είχε να αντιτάξει 37.500 στρατιώτες με αρχηγό τον ύπατο Λεύκιο Αιμίλιο Παύλο. Στη μάχη έλαβαν επίσης μέρος οπλίτες από πόλεις της υπόλοιπης Ελλάδας (Αιτωλίας, Θεσσαλίας, Αχαΐας, Ηπείρου, καθώς και από την Πέργαμο), πόλεις που είχαν συμμαχήσει με τους Ρωμαίους, εναντίον του Περσέα.

Η καθοριστική σύγκρουση έλαβε χώρα στην πεδιάδα μεταξύ των ποταμών Αίσονα (Μαυρονέρι) και Λεύκου (Πέλεκα), στην Πιερία. Τον Ιούνιο του 168 π.Χ. στην Αρχαία Πύδνα επιτέθηκαν πρώτοι οι Μακεδόνες. Οι Ρωμαίοι αναγκάστηκαν αρχικά σε υποχώρηση. Αργότερα όμως προχώρησαν σε αιφνιδιαστική αντεπίθεση, έχοντας στη μάχη και ελέφαντες. Ο ενθουσιασμός του μακεδονικού στρατού από την ευνοϊκή εξέλιξη της πρώτης αυτής σύγκρουσης παρέσυρε τον Περσέα και διέταξε γενική επίθεση του στρατού. Οι Ρωμαίοι υποχώρησαν προς τα υψώματα, όπου διέσπασαν την συνοχή της μακεδονικής φάλαγγας. Αυτό το γεγονός οδήγησε και στη μεγάλη ήττα. Οι νεκροί τους υπολογίζονται σε 20.000 έναντι 200 Ρωμαίων. Η Αρχαία Πύδνα είναι χωριό της Πιερίας, με 21 κατοίκους. Υπάγεται στο δήμο Μεθώνης. Στην περιοχή μπορείτε να βρείτε ερείπια της αρχαίας πόλης και να δείτε και το περιβάλλον μέρος της σημαντικότατης αυτής μάχης.

9. Οχυρό Ρούπελ

Μία ακόμη γνωστή μάχη έχει δοθεί στην λεγόμενη γραμμή Μεταξά στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Μέρος της αποτελούσε και το οχυρό Ρούπελ. Το 1916 το οχυρό παραδόθηκε αμαχητί στις γερμανο-βουλγαρικές δυνάμεις με αποτέλεσμα να ακολουθήσει η Βουλγαρική κατοχή της περιοχής. Η πιο διάσημη φάση του οχυρού όμως χρονολογείται κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όπου οι Έλληνες μαχητές του οχυρού πρόβαλλαν ιδιαίτερη και σκληρή αντίσταση στην εισβολή των γερμανικών στρατευμάτων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το οχυρό δεν καταλήφθηκε από τις γερμανικές δυνάμεις αλλά αναγκάστηκε να παραδοθεί όταν η χώρα είχε υπογράψει την συνθηκολόγηση. Η παράδοση του Ρούπελ έγινε την επομένη 10 Απριλίου, αφού ο διοικητής έλαβε διαταγή κατάπαυσης του πυρός από το Γενικό Στρατηγείο. Ο Γερμανός συνταγματάρχης που παρέλαβε το οχυρό, έδωσε συγχαρητήρια στον διοικητή και εξέφρασε τον θαυμασμό και την εκτίμησή του για την αντίσταση και τον ηρωισμό των Ελλήνων στρατιωτών. Το οχυρό είναι επισκέψιμο και σίγουρα αξίζει μία εκδρομή εκεί. Για να οργανώσετε την επίσκεψή σας καλύτερα δείτε την ιστοσελίδα του οχυρού.

10. Μάχη της Χαιρώνειας

Για το τέλος αφήσαμε μία από τις πιο σημαντικές μάχες που γνώρισε ο ελλαδικός χώρος και που άλλαξαν την ροή της ιστορίας. Η μάχη της Χαιρώνειας διεξήχθη το 338 π.Χ. μεταξύ του μακεδονικού βασιλείου και των συνασπισμένων στρατευμάτων της Αθήνας, της Κορίνθου, της Κέρκυρας, της Λευκάδας, της Αχαΐας, των Μεγάρων, της Ακαρνανίας, της Εύβοιας και του Κοινού των Βοιωτών, ηγέτιδα του οποίου ήταν η Θήβα. Οι Μακεδόνες αναδείχτηκαν θριαμβευτές. Η συγκεκριμένη σύγκρουση υπήρξε καθοριστική για τη διαμόρφωση της πολιτικής κατάστασης στην Ελλάδα του ύστερου 4ου αιώνα π.Χ. Ο Φίλιππος Β’, μονάρχης της Μακεδονίας, κατόρθωσε μετά από πολλά έτη αιματηρών εκστρατειών και έντονων διπλωματικών διαβουλεύσεων να υποτάξει και τους τελευταίους πυλώνες αντίστασης στα σχέδια του για επικράτηση στον ελλαδικό χώρο.

Η μάχη της Χαιρώνειας σηματοδοτεί ουσιαστικά την αφετηρία της μακεδονικής κυριαρχίας στα πολιτικά πράγματα της νότιας Ελλάδας για σχεδόν έναν αιώνα. Στην μάχη ο βασιλιάς Φίλιππος οπισθοχωρούσε εκτελώντας παραπλανητικούς ελιγμούς που καταπόνησαν και παρέσυραν τους Αθηναίους αντιπάλους του. Πολλοί άνδρες έπεφταν νεκροί και τραυματίες, πράγμα που καθιστούσε αμφίρροπο τον αγώνα μεταξύ τους. Κομβικό σημείο της μάχης ήταν όταν αρκετοί Βοιωτοί και άλλοι συμμαχικοί οπλίτες έσπευσαν να βοηθήσουν στην καταδίωξη. Άμεσο αποτέλεσμα της κίνησης αυτής ήταν να δημιουργηθεί ένα ακάλυπτο κενό στη συμμαχική διάταξη. Καθοριστική για την έκβαση της μάχης θεωρείται η συμβολή του ίδιου του Αλέξανδρου, ο οποίος επιχείρησε μία παράτολμη ενέργεια. Ο νεαρός Μακεδόνας επιτέθηκε ορμητικά με το απόσπασμά του εναντίον του αποκομμένου Ιερού Λόχου και κατάφερε να σκοτώσει πολλούς. Η ήδη χαλαρή συνοχή των συμμαχικών δυνάμεων δέχθηκε ένα αποφασιστικό χτύπημα και άρχισε να διαλύεται. Οι άνδρες του συμμαχικού στρατού άρχισαν να εγκαταλείπουν τις θέσεις τους και να υποχωρούν άτακτα. Ο Φίλιππος δεν επέτρεψε στο ιππικό του να καταδιώξει τους ηττημένους, αποτρέποντας έτσι τη γενικευμένη σφαγή. Έστησε τρόπαιο για ανάμνηση της σπουδαίας νίκης και παρέδωσε τους νεκρούς για ταφή.

Το πεδίο της μάχης βρίσκεται στον κάμπο της Βοιωτίας, πολύ κοντά στον αρχαίο οικισμό της Χαιρώνειας και το σημερινό ομώνυμο χωριό. Απέχει 13 χιλιόμετρα βόρεια από τη Λιβαδειά. Εάν θέλετε να πάρετε ιδέες για εκδρομές στην ευρύτερη περιοχή, δείτε το άρθρο μας για την Κρύα Λιβαδειάς. Το μαρμάρινο «Λιοντάρι της Χαιρώνειας» χτίστηκε κατά τον Παυσανία από τους Θηβαίους, στην μνήμη των πεσόντων του Ιερού Λόχου που θάφτηκαν στον χώρο αυτόν.