Διασκορπισμένα στην Ευρώπη, στη βόρεια Αφρική και στην εγγύς Ανατολή, τα αρχαία ελληνικά και ρωμαϊκά θέατρα είναι συμπαγείς κατασκευές που συγκινούν και ενθουσιάζουν τόσο με τη φυσική τους παρουσία όσο και με τις παραστάσεις που διοργανώνονται στην υπαίθρια σκηνή τους.

Παρακάτω θα βρεις τη λίστα μας με 10 Μνημειώδη Αρχαία Θέατρα που Εντυπωσιάζουν μέχρι και Σήμερα. Μεγαλοπρεπή αρχαία ελληνικά και ρωμαϊκά θέατρα αιώνες μετά το αρχικό τους χτίσιμο, συνεχίζουν να τραβούν την προσοχή όσων τα επισκέπτονται.

Ενώ τα ελληνικά θέατρα ήταν κατασκευασμένα στην πλαγιά λόφων, τα ρωμαϊκά παρουσίαζαν κάποιες επιπλέον ιδιομορφίες. Συχνά χτισμένα απευθείας σε οριζόντιο έδαφος παρουσίαζαν ένα εξευγενισμένο σύνολο με αγάλματα, κολώνες και άλλες διακοσμήσεις στο προσκήνιο. Αν και αναπτύχθηκε ιδιαίτερα στην Αθήνα, αρχαία θέατρα υπήρχαν σχεδόν σε κάθε πόλη της κλασικής αρχαιότητας, αφού αποτελούσαν μοναδικούς χώρους δημόσιου θεάματος, διασκέδασης και λατρείας. Ένας ευρύς κατάλογος με τα περισσότερα γνωστά αρχαία θέατρα σήμερα υπάρχει στην παρακάτω ιστοσελίδα του Whitman College και δίνει μία ιδέα για τη μεγάλη σημασία τους.

Πολλά απ’ αυτά τα μνημεία ήταν θαμμένα και (μισο)κατεστραμμένα μέχρι που από τον 19^ο αιώνα αρχαιολόγοι τα ανέσκαψαν και σταδιακά αποκατέστησαν μέρη τους. Κάποια και ξαναχρησιμοποιήθηκαν για διεθνή ή εθνικά φεστιβάλ και έγιναν χώροι σύγχρονου θεάματος με μεγαλειώδη απήχηση.

1. Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου (Ελλάδα)

Ίσως το γνωστότερο και καλύτερα σωζόμενο ελληνικό παράδειγμα, το θέατρο της Επιδαύρου στην Αργολίδα, είχε ξεχωριστή θέση στον ελληνικό κόσμο. Ως τμήμα του ιερού του Ασκληπιού, ο χώρος χαρακτηριζόταν για τις ιατρικές του ιδιότητες και τη θρησκευτική του χρήση. Εντοπίστηκε και ανασκάφτηκε στα τέλη του 19^ου αιώνα, ενώ η αναστήλωση του ξεκίνησε ήδη από τότε για να συνεχιστεί ανά περιόδους έως και τα μεταπολεμικά χρόνια.

Μεγάλη σημασία για την εξέλιξη του χώρου είχε διαχρονικά το κοντινό χωριό Λυγουριό που συνδέθηκε από την αρχή με το μνημείο. Ήδη από τις πρώτες δεκαετίες του 20^ου αιώνα οργανώνονταν στο θέατρο μικρές παραστάσεις, ενώ η συστηματική του χρήση ξεκίνησε από το 1954 με την πρώτη διοργάνωση των Επιδαυρίων. Κατά την θερινή περίοδο επισκέπτες έφταναν κυρίως οδικώς ή από το κοντινό λιμανάκι της Παλαιάς Επιδαύρου.

Κατασκευή: 4^ος αιώνας π.Χ.

Χωρητικότητα: 14.000 θεατές

2. Αρχαίο Θέατρο της Οράνζ (Γαλλία)

Ένα απ’ τα πιο επιβλητικά και καλύτερα διατηρημένα ρωμαϊκά θέατρα είναι το θέατρο της Οράνζ (Orange) στη νότια Γαλλία. Χτισμένο στην πλαγιά του λόφου Saint-Eutrope είναι γνωστό για την ακέραιη πρόσοψη του που φτάνει τα 37 μέτρα ύψος και 103 μέτρα μήκος.

Έως τον 4ο αιώνα μ.Χ. που η χριστιανική εκκλησία απαγόρευσε τη λειτουργία του, τα θεάματα που φιλοξενούσε περιλάμβαναν σάτιρα, παντομίμα, κωμωδία, ποίηση και άλλες παραστάσεις. Έως την αποκατάσταση του τον 19ο αιώνα, το θέατρο είχε λεηλατηθεί από Βησιγότθους, είχε χρησιμοποιηθεί ως στρατιωτικό φυλάκιο αλλά και φιλοξενήσει ολόκληρο οικισμό και φυλακές.

Από το 1869 ξεκίνησε ένα απ’ τα πρώτα και πιο ξακουστά φεστιβάλ αρχαίου δράματος, οι λεγόμενες ‘Χορηγίες της Οράνζ’ (Chorégies d’Orange) με συστηματική χρήση του θεάτρου για παραστάσεις όπερας, κλασικού δράματος και μουσικής. Το Φεστιβάλ αποτέλεσε μοντέλο για πολλά άλλα ευρωπαϊκά φεστιβάλ που ξεκίνησαν έως και τις αρχές του 20^ού αιώνα.

Κατασκευή: 1^ος αιώνας μ.Χ.

Χωρητικότητα: 10.000 θεατές

3. Αρχαίο Θέατρο Δωδώνης (Ελλάδα)

Το θέατρο της Δωδώνης είναι ένα απ’ τα μεγαλύτερα της αρχαιότητας και η κατασκευή του συνδέεται με τα Νάια, γιορτή προς τιμήν του Ναΐου Διός, όπου εκτός των αθλητικών δραστηριοτήτων διοργανώνονταν θεατρικά, μουσικά και άλλα παρεμφερή δρώμενα.

Το θέατρο καταστράφηκε απ’ τους Αιτωλούς το 219 π.Χ., γι’ αυτό χρειάστηκε να ανακατασκευαστεί. Στα χρόνια του Αυγούστου γίνεται μία μοναδική μετατροπή και χρησιμοποιείται ως αρένα για θηριομαχίες και μονομαχίες. Γι’ αυτό υπάρχουν ακόμα και σήμερα αρχιτεκτονικά μέρη που σχετίζονται μ’ αυτή την αλλαγή στη χρήση του.

Μετά την πρώτη αποκατάσταση του στα μέσα του 20ού αιώνα, η τοπική Εταιρεία Ηπειρωτικών Μελετών προώθηση το Φεστιβάλ αρχαίου δράματος ‘Δωδώναια’, όπου συμμετείχαν σημαντικοί θίασοι όπως το Εθνικό Θέατρο και το Πειραϊκό Θέατρο.

Κατασκευή: 3^ος αιώνας π.Χ. (μεταγενέστερη ανακατασκευή)

Χωρητικότητα: 15.000-17.000 θεατές

4. Αρχαίο Θέατρο της Μέριδα (Ισπανία)

Ίσως ένα απ’ τα πιο εντυπωσιακά ρωμαϊκά θέατρα. Ενώ η πόλη της Μέριδα είναι από μόνη της ένα υπαίθριο ρωμαϊκό μουσείο, το αρχαίο θέατρο είναι το στολίδι της. Πρόκειται για αριστούργημα αρμονικής αρχιτεκτονικής, όπου το κοίλο χωρίζεται σε τρία ίσα μέρη και η σκηνή αποτελεί ένα διακοσμητικό θέαμα που δύσκολα συναντάς σε άλλα θέατρα.

Το θέατρο ήταν εντελώς θαμμένο στο έδαφος εκτός από 7 τμήματα του κοίλου, που του έδωσαν το όνομα ‘Οι Εφτά Καρέκλες’. Σύμφωνα με τοπική παράδοση, στις Εφτά Καρέκλες μαζεύονταν κάθε χρόνο τα 7 θανάσιμα αμαρτήματα για να αποφασίσουν το πλάνο τους να πλήξουν τους ντόπιους.

Το θέατρό ήταν απ’ τα πρώτα που ανοικοδομήθηκε και χρησιμοποιήθηκε για πολιτιστικά θεάματα ήδη από τη δεκαετία του 1920, ενώ το ετήσιο Φεστιβάλ της Μέριδα ξεκίνησε το 1953 (1954) και η σύγχρονη ανοικοδόμησή του ολοκληρώθηκε το 1971.

Κατασκευή: 1^ος αιώνας π.Χ. (μεταγενέστερη ανακαίνιση)

Χωρητικότητα: 6.000 θεατές

5. Αρχαίο Θέατρο της Ταορμίνα (Ιταλία)

Στην ανατολική ακτή της Σικελίας, η Ταορμίνα ήταν ελληνική αποικία (Ταυρομένιον). Πίσω απ’ το προσκήνιο του θεάτρου ξεχύνεται μία μαγευτική εικόνα προς την πόλη και τη θάλασσα που δύσκολα ξεχνάς. Πρόκειται για το μεγάλύτερο ρωμαϊκό θέατρο της Ιταλίας μετά απ’ αυτό των Συρακουσών, που δυστυχώς έπρεπε να αφήσουμε έξω απ’ αυτή τη λίστα!

Σήμερα φιλοξενεί μία σειρά από ετήσιες δημοφιλείς παραστάσεις και θεάματα, από σινεμά έως θέατρο και χορό.

Κατασκευή: 2^ος αιώνας π.Χ. (ρωμαϊκή ανακαίνιση)

Χωρητικότητα: 10.000 θεατές

6. Ρωμαϊκό θέατρο του Αμμάν (Ιορδανία)

Το ρωμαϊκό θέατρο του Αμμάν είναι αναπόφευκτα ένα απ’ τα σημαντικότερα μνημεία της Ιορδανίας. Βρισκόταν στο κέντρο της ρωμαϊκής πόλης και στο πλάι ενός υπόγειου σήμερα ποταμού.

Σημαντικό ιστορικό γεγονός για το θέατρο αποτέλεσε το 1948, όταν φιλοξένησε προσωρινά μεγάλο αριθμό Παλαιστινίων προσφύγων που είχαν διωχθεί από τα σπίτια τους, απ’ το νεοσύστατο κράτος του Ισραήλ.

Κατασκευή: 2^ος αιώνας μ.Χ.

Χωρητικότητα: 6.000 θεατές

7. Αρχαίο Θέατρο της Μπόρσα (Συρία)

Λίγο καιρό μετά την κατάκτηση της πόλης Μπόρσα από τους Ρωμαίους το 106 μ.Χ. κατασκευάστηκε το υπέροχο αυτό θέατρο που την κοσμεί ακόμα και σήμερα. Στα νότια της Δαμασκού, το θέατρο της Μπόρσα διαθέτει προσκήνιο με 3 ορόφους και σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση, ίσως επειδή αργότερα χτίστηκε γύρω του οχυρωματικό κάστρο που το προστάτευσε από τις πολλές φθορές. Σε αντίθεση με το θέατρο της Παλμύρα, αυτό της Μπόρσα ξέφυγε ανέγγιχτο από τον πόλεμο της Συρίας.

Κατασκευή: 2^ος αιώνας μ.Χ.

Χωρητικότητα: 15.000 θεατές

8. Αρχαίο Θέατρο των Δελφών (Ελλάδα)

Χτισμένο πραγματικά σε σημείο που κόβει την ανάσα, το θέατρο των Δελφών κοσμούσε το ‘κέντρο του αρχαίου κόσμου’ και σπίτι του θεού Απόλλωνα.

Η ξεχωριστή σύγχρονη ιστορία του όμως είναι σχεδόν τόσο ξεχωριστή όσο και η θέση που είχε κατά την αρχαιότητα. Έως τα τέλη του 19^ου αιώνα πάνω απ’ τον αρχαιολογικό χώρο των Δελφών ζούσε μία μικρή κοινωνία, το χωριό Καστρί. Η ‘Μεγάλη Ανασκαφή’ (La Grande Fouille) για να έρθουν στο φως τα αρχαία ερείπια έγινε από την Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή, αρχικά με αρκετές αντιδράσεις των ντόπιων, τα σπίτια των οποίων μετακινήθηκαν λίγο παραπέρα.

Η πρώτη σύγχρονη χρήση του θεάτρου έγινε στα 1927 απ’ το ζευγάρι Άγγελος Σικελιανός και Έυα Palmer Σικελιανού, που οργάνωσαν για πρώτη φορά τις Δελφικές Εορτές, με θεατρικές παραστάσεις και αθλητικούς αγώνες στο κοντινό Στάδιο. Οι γιορτές συμπεριέλαβαν και τους ίδιους τους ντόπιους, ενώ συγκέντρωσαν μεγάλο αριθμό ευρωπαίων διανοουμένων στους Δελφούς. Δυστυχώς το θέατρο σήμερα σώζεται σε μέτρια κατάσταση.

Κατασκευή: 4^ος αιώνας π.Χ. (ανακαίνιση)

Χωρητικότητα: 5.000 θεατές

9. Αρχαίο Θέατρο της Σαμπράθα (Λιβύη)

Το θέατρο της Σαμπράθα υπήρξε απ’ τα πιο πολυτελή ρωμαϊκά θέατρα με ιδιαίτερα διακοσμημένο προσκήνιο. Ανακατασκευασμένο από αρχαιολόγους της φασιστικής Ιταλίας τη δεκαετία του 1930, το αρχαίο θέατρο της Σαμπράθα δίνει μία εντυπωσιακή ρωμαϊκή εικόνα στην ομώνυμη πόλη της Λιβύης.

Κατασκευή: 2^ος αιώνας μ.Χ. (ανακαίνιση)

Χωρητικότητα: 5.000 θεατές

10. Αρχαίο Θέατρο της Ασπένδου (Τουρκία)

Άλλο ένα εντυπωσιακό στις διαστάσεις του θέατρο βρίσκεται στην νοτιοδυτική Τουρκία. Μάλιστα διατηρείται σε άριστη κατάσταση και διαθέτει επίσης προσκήνιο 3 ορόφων με διακριτική διακόσμηση.

Λόγω της εκτενής χρήσης του σε μεταγενέστερους χρόνους ανακαινίστηκε και τροποποιήθηκε αρκετές φορές. Ενδεικτικά, μετατράπηκε σε πανδοχείο (caravanserai) που φιλοξενούσε κουρασμένους ταξιδιώτες κατά την εποχή των Σελτζούκων, γι’ αυτό το οικοδόμημα κατάφερε να επιβιώσει στον χρόνο.

Κατασκευή: 2^ος αιώνας μ.Χ. (μεταγενέστερη ανακαίνιση)

Χωρητικότητα: 15.000-20.000 θεατές