Πώς ήταν το ταξίδι με αεροπλάνο στα μέσα του 20ού αιώνα στην Ελλάδα; Τι πρόσφεραν στους επιβάτες οι εταιρείες της εποχής; Ας κάνουμε μία περιήγηση στις αεροπορικές εμπειρίες της χώρας κι ας ταξιδέψουμε για λίγο πίσω στον χρόνο!

Ιπτάμενες μηχανές

Ήδη από το 1930 ξεκινούν στην Ελλάδα προσπάθειες για δημιουργία κρατικής αεροπορικής εταιρείας. Με νομοθετικό διάταγμα του ίδιου χρόνου ορίζεται η ‘Διεύθυνσις Πολιτικής Αεροπορίας’ που ουσιαστικά ξεκινά την εποχή της εναέριας μεταφοράς. Η πρώτη ελληνική ιδιωτική αεροπορική εταιρεία με το όνομα Τ.Α.Ε. (Τεχνικαί Αεροπορικαί Εκμεταλλεύσεις) ιδρύθηκε μόλις στις αρχές του 1940!

Η ΤΑΕ ξεκινά να ταξιδεύει από τον Αύγουστο του 1946 στους προορισμούς Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο, Χανιά, Ρόδο και Κάιρο.

Εκείνη τη δεκαετία γίνονται και οι πρώτες εσωτερικές εμπορικές πτήσεις με κάποιες απ’ τις άλλες ελληνικές εταιρείες, όπως την ΕΛΛ.Α.Σ. (‘Ελληνικαί Αεροπορικαί Συγκοινωνίαι’) και την Α.Μ.Ε. (‘Αεροπορικαί Μεταφοραί Ελλάδος’), να προσπαθούν να κάνουν τα πρώτα τους βήματα. Παρόλα τα οικονομικά προβλήματα, τις συγχωνεύσεις και το πρώτο ελληνικό αεροπορικό δυστύχημα το 1947, μία νέα εποχή ξεκινάει!

Το 1957 ο Αριστοτέλης Ωνάσης εξαγοράζει την συγχωνευμένη ΤΑΕ και την μετονομάζει Ολυμπιακή Αεροπορία (Olympic Airways). Η πρώτη πτήση της Ολυμπιακής έγινε την 6η Απριλίου 1957 από την Αθήνα στην Θεσσαλονίκη.

Στα πρώτα χρόνια λειτουργίας της, η Ολυμπιακή Αεροπορία, όπως και όλα τα αεροπορικά ταξίδια, ήταν προνόμιο λίγων προνομιούχων. Μάλιστα, η εταιρεία για να εξοικειώσει και να πείσει τους ακόμα φοβισμένους πελάτες να ταξιδέψουν, πρόσφερε ειδικά πακέτα εκδρομών το καλοκαίρι στους εσωτερικούς προορισμούς και άλλες ευκαιρίες. Χανιά, Ρόδος, Κέρκυρα, Αγρίνιο, Μυτιλήνη κ.ά. έγιναν περιφερειακά κέντρα επιβατών που θέλησαν να ζήσουν την εμπειρία του αέρα από πρώτο χέρι. Για να πάρουμε μία γεύση για τι αριθμούς μιλάμε, το 1958 οι συνολικοί εσωτερικοί επιβάτες αεροπλάνων ανήλθαν στους 317.407 έναντι 244.315 του 1957.

Από το 1958 προστέθηκαν νέα δρομολόγια προς αεροδρόμια της Γερμανίας, και αργότερα της Νότιας Αφρικής, εκτός αυτών προς Αίγυπτο, Ιταλία, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Λίβανο, Κύπρο και Κωνσταντινούπολη που προϋπήρχαν.

Παράλληλα στην Ελλάδα πετούσαν και άλλες διεθνούς φήμης αεροπορικές, όπως η TWA (Trans World Airlines) και η ελβετική SwissAir. Η TWA μάλιστα πρόσφερε απευθείας πτήσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες με πολυτελή σαλόνια, πολυθρόνες και κρεβάτια που έκαναν την εμπειρία των επιβατών της Α’ θέσης μία υπέροχη περιπέτεια. Απολαυστικά γεύματα, προσωπικό σέρβις και άφθονο αλκοόλ συνόδευαν τις πτήσεις! Μάλιστα, μόλις το 1958 εταιρεία λανσάρει στην Ελλάδα μία νέα ‘οικονομική θέση’ που αποτελούσε τον χαμηλότερο ναύλο για την Αμερική.

Άνετα – Ευχάριστα – Πολιτισμένα

Έτσι υποστήριζε η Ολυμπιακή Αεροπορία ότι ταξίδευαν οι επιβάτες της στις 246 εβδομαδιαίες πτήσεις που παρείχε το 1958! Βέβαια υπήρχε κι η γνώμη ότι το δρομολόγιο με τ’ αεροπλάνο καταργεί ουσιαστικά την ομορφιά του ταξιδιού. Η ταχύτητα του και η απουσία θέας ξένιζε αρχικά κάποιους επιβάτες της εποχής.

Μία γλαφυρή γεύση της άποψης των τότε επιβατών για τα αεροπορικά ταξίδια είναι η περιγραφή της συγγραφέας και κριτικού Ελένης Ουράνη το 1958 στην εφημερίδα Ελευθερία:

‘Όλα στο αεροπλάνο, από τις αίθουσες αναμονής, το λεωφορείο που σε μεταφέρει στο αεροδρόμιο, τις πολυθρόνες του, έως τις ευγενικές και φιλόφρονες συνοδούς, είναι ταχτικά, καθαρά, πολιτισμένα. Ξεκινάς και φθάνεις αστραπατσάριστος. Για μένα το αεροπλάνο είναι σήμερα το πιο, αν όχι το μόνο, πολιτισμένο μέσο συγκοινωνίας’.

Πρέπει να έχουμε υπόψη όμως ότι σε αντίθεση με τις φανταχτερές εικόνες με άνεση, καναπέδες και κρεβάτια στα αεροπλάνα της εποχής, στην Ελλάδα τα πράγματα στην δεκαετία του 1950 και 1960 ήταν λίγο πιο περιορισμένα. Βέβαια, ο Ωνάσης σχεδίαζε να προσθέσει ακόμα και πιάνο στον στόλο της Ολυμπιακής, ενώ τα πολυτελή σκεύη, το πασίγνωστο άριστο σέρβις και οι κομψές αεροσυνοδοί ντυμένες με σχέδια Pier Cardin, Coco Chanel και άλλων γνωστών σχεδιαστών, δεν άφηναν αμφιβολία για την φιλοσοφία της νέας αυτής εταιρείας. Όμως, με τις κλασικές σειρές καθισμάτων και τον διάδρομο στη μέση, στις εσωτερικές πτήσεις κυριαρχούσε μια φανταχτερή σικ απλότητα.

Αεροπορικό Ταξίδι στην ποπ κουλτούρα

Οι ελληνικές ταινίες δεν άργησαν να απαθανατίσουν τις νέες αυτές ευκαιρίες για ταξίδι και να μας προσφέρουν αξέχαστες σκηνές. Οι λίγες στιγμές που έχουμε στα πρώτα χρόνια πτήσεων στην Ελλάδα έρχονται ακριβώς από τον κινηματογράφο. Στην ‘Χριστίνα’ (1960) βλέπουμε τον Ντίνο Ηλιόπουλο και τη Τζένη Καρέζη να τρέχουν στον αεροδιάδρομο για να προλάβουν το αεροπλάνο. Μάλιστα παίρνουμε μία μικρή γεύση από τις αεροσυνοδούς και το σέρβις! Ο φόβος του Ηλιόπουλου για το εναέριο ταξίδι προσφέρει έναν σύντομο αστείο διάολογο που χωρίς αμφιβολία προδίδει την πρώτη επαφή των επιβατών με το νέο μέσο.

Στη ‘Νύχτα στο Μιραμάρε’ (1960) και στο ‘Ραντεβού στην Κέρκυρα’ (1960) έχουμε την ευκαιρία να δούμε πως επιβιβάζονταν οι επιβάτες, τα ηχητικά μυνήματα των αεροσυνοδών αλλά και το εσωτερικό των καμπίνων με τις, λίγο πιο άνετες απ’ τις σημερινές, σειρές καθισμάτων.