Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία άφησε μια διαχρονική και εντυπωσιακή κληρονομιά. Οι απίστευτες καινοτομίες της στη μηχανική, την αρχιτεκτονική και τον πολεοδομικό σχεδιασμό επέζησαν αιώνες – τα ερείπια των οποίων μπορεί κανείς να δει σήμερα σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις. 

Περίπου 30 χιλιόμετρα έξω απ’ τη Ρώμη βρίσκεται ένα από τα πιο εξαίσια παραδείγματα ρωμαϊκού σχεδιασμού: Η έπαυλη του Αδριανού – η μεγαλύτερη έπαυλη που είχε ποτέ Ρωμαίος αυτοκράτορας.

Κατασκευασμένη για τον αυτοκράτορα Αδριανό γύρω στο 120 μ.Χ., προοριζόταν για εξοχική κατοικία πριν γίνει τελικά η κύρια κατοικία του ηγεμόνα οκτώ χρόνια αργότερα. Ολόκληρο το συγκρότημα εκτείνεται σε 250 στρέμματα – μεγαλύτερο από ολόκληρη την πόλη της Πομπηίας – και περιλαμβάνει πάνω από 30 κτίρια, πισίνες, λουτρά, σιντριβάνια, κήπους, καθώς και καλλιεργήσιμες εκτάσεις. Επιπλέον, οι εσωτερικοί χώροι ήταν διακοσμημένοι με περίτεχνα ψηφιδωτά και μια σειρά από κλασικά γλυπτά που εξυμνούν το ελληνικό και ρωμαϊκό στυλ. Η πολυτέλεια αυτού του ανακτορικού χώρου σηματοδοτούσε το μεγαλείο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας κατά τις ημέρες του Αδριανού και τη σύνδεσή της με διάφορους πολιτισμούς της Μεσογείου.

Παρακάτω θα μάθουμε περισσότερα για τη έπαυλη του Αδριανού και τι την κάνει τόσο ξεχωριστή.

Η Έπαυλη

Η έπαυλη του Αδριανού είναι ένα εκτενές συγκρότημα στο σημερινό Τίβολι που, όταν ολοκληρώθηκε περιλάμβανε πάνω από 30 κτίρια, προσθήκες όπως πισίνες, λουτρά και σιντριβάνια, καθώς και μια συλλογή από ψηφιδωτά και γλυπτά.

Όταν ο Αδριανός ήρθε στην εξουσία το 117 μ.Χ., κληρονόμησε μια ισχυρή και πλούσια αυτοκρατορία από τον Τραϊανό. Αντί να επιδιώξει περαιτέρω επέκταση, όπως ήθελε η σύγκλητος, ο Αδριανός θέλησε να επενδύσει στην ήδη μεγάλη, πολυπολιτισμική αυτοκρατορία των, μέχρι τότε, πολλών διαφορετικών λαών.

Σε αντίθεση με πολλούς απ’ τους προκατόχους του, ο Αδριανός περνούσε το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου του εκτός Ρώμης και έτρεφε έντονο πάθος για την ελληνική και τη ρωμαϊκή αρχιτεκτονική. Επέβλεψε την κατασκευή του ομώνυμου τείχους του Αδριανού, το οποίο σηματοδοτούσε το βόρειο όριο των συνόρων της Ρώμης στη Βρετανία. Επιπλέον, ξεκίνησε την ανοικοδόμηση του Πάνθεον μετά την πυρπόλησή του.

Γύρω στο 120 μ.Χ., ολοκληρώθηκε η έπαυλη του Αδριανού στο Τιμπούρ (το σημερινό Τίβολι) και ο αυτοκράτορας άρχισε να περνάει μέρος του χρόνου του στην εξοχική του κατοικία. Το ανάκτορο ανεγέρθηκε σε γη κοντά στην ιδιοκτησία της οικογένειας της συζύγου του και εικάζεται ότι η περιοχή μπορεί ακόμη και να τους ανήκε.

Τουρισμός στην Αρχαία Ρώμη

Μόνιμη Κατοικία

Οκτώ χρόνια αργότερα, ο Αδριανός εγκαταστάθηκε εκεί και χρησιμοποίησε την έπαυλη ως επίσημη κατοικία, καλώντας ολόκληρη την αυλή να ζήσει μαζί του στον χώρο. Επισήμως, η κυβέρνηση εξακολουθούσε να βρίσκεται στη Ρώμη, οπότε όλη η αλληλογραφία έπρεπε να παραδίδεται μέσω της ταχυδρομικής υπηρεσίας. Μεγαλειώδης σε κλίμακα και διακόσμηση, η έπαυλη αντιπροσωπεύει το όραμα του Αδριανού για τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία: ως ένα μέρος όπου αναμειγνύονται οι μεσογειακοί πολιτισμοί. Γι’ αυτό και η διακόσμηση αντικατόπτριζε καλά το πάθος του Αδριανού για την τέχνη και τον κόσμο.

Όλες οι ρωμαϊκές επαύλεις έτειναν να τοποθετούνται σε περιοχές με γραφική θέα, όπως στην κορυφή λόφων. Εκεί αντανακλώνται διάφορα στυλ, συμπεριλαμβανομένων των αιγυπτιακών, των ελληνικών και, φυσικά, των ρωμαϊκών.

Σημαντικό κτίσμα ήταν ο Κάνωπος, μια μεγάλη πισίνα ή κανάλι που περιβαλλόταν από κορινθιακές κολόνες, γλυπτά σατύρων και Καρυάτιδων. Ήταν το μέρος όπου διοργανώνονταν γιορτές και συμπόσια. Επίσης, το εντυπωσιακό Ναυτικό Θέατρο ήταν ένα νησί που βρισκόταν μέσα σε μια πισίνα σε σχήμα δακτυλίου, μέσα σε μια στοά.

Το Ναυτικό Θέατρο ήταν εξαιρετικά μεγάλο και περιλάμβανε βιβλιοθήκη, θερμαινόμενα λουτρά, αίθριο, μια γκαλερί τέχνης και άλλα μέρη. Κατά την αρχαιότητα η πρόσβαση σ’ αυτό γινόταν μέσω γέφυρας.

Η Τέχνη

Ο Αδριανός εκτιμούσε την τέχνη και την αρχιτεκτονική και γέμισε την έπαυλή του με πολυάριθμους θησαυρούς. Μερικά απ’ τα σημαντικότερα σωζόμενα έργα στον αρχαίο χώρο είναι ένα ψηφιδωτό μεγάλης κλίμακας με τίτλο ‘Μάχη των Κενταύρων και των Άγριων Θηρίων’, το οποίο αρχικά δέσποζε στην τραπεζαρία. Απεικονίζει μια δυναμική πάλη μεταξύ ενός αρσενικού κενταύρου και πολλών μεγάλων αιλουροειδών.

Επιπλέον, η έπαυλη περιείχε ρωμαϊκά αντίγραφα διάσημων ελληνικών γλυπτών. Μεταξύ αυτών που βρέθηκαν ήταν ένας Δισκοβόλος, που απεικονίζει έναν αθλητικό νεαρό άνδρα εν μέσω ρίψης δίσκου, και μια Αφροδίτη, που αναπαριστά τη θεά να προσπαθεί να καλύψει το γυμνό της σώμα.

Μετά τον θάνατο του Αδριανού, η έπαυλη συνέχισε να κατοικείται απ’ τους διαδόχους του και άλλους αυτοκράτορες για εκατοντάδες χρόνια. Τελικά, όταν η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία άρχισε να παρακμάζει κατά το 300 μ.Χ., ο χώρος ερημώθηκε. Πολλά απ’ τα πολύτιμα στολίδια της απομακρύνθηκαν ή κλάπηκαν. Αργότερα, γύρω στο 550 μ.Χ., το συγκρότημα υπέστη ακόμη μεγαλύτερες ζημιές κατά τον Γοτθικό Πόλεμο.

Εξερευνώντας την Έπαυλη του Αδριανού στο Τίβολι παίρνουμε μία ιδέα της μεγαλοπρέπειας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Σήμερα η έπαυλη είναι Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, ενώ πολλά απ’ τα κτίρια δεν έχουν ακόμα ανασκαφεί.