Περίεργα Σύνορα: Vennbahn, ο Σιδηροδρομικός Σταθμός που μπερδεύει τα Γερμανο-Βελγικά Σύνορα
Κατά μήκος των γερμανο-βελγικών συνόρων περνάει μια παλιά εγκαταλελειμμένη σιδηροδρομική γραμμή, η Vennbahn. Διασχίζει τρεις χώρες, ξεκινώντας από τη γερμανική πόλη Άαχεν (Aachen), περνάει μέσα από το βελγικό έδαφος και καταλήγει στο Troisvierges στο βόρειο Λουξεμβούργο. Κατά μήκος της διαδρομής, ελίσσεται μέσα και έξω από τη Γερμανία και το Βέλγιο δημιουργώντας μια πολύ περίεργη συνοριακή πραγματικότητα στην περιοχή.
Η περιοχή αυτή ανήκε αρχικά στο Βασίλειο της Πρωσίας, το οποίο έγινε μέρος της Γερμανικής Αυτοκρατορίας το 1871. Η κατασκευή του σιδηροδρόμου ξεκίνησε το 1882 για να βοηθήσει στην καλύτερη ενσωμάτωση της περιοχής στο νέο ενοποιημένο γερμανικό κράτος. Κυρίως, όμως, κατασκευάστηκε για να μεταφέρει άνθρακα από τα ορυχεία του Άαχεν για να τροφοδοτήσει την αναπτυσσόμενη χαλυβουργία στο Λουξεμβούργο και τη Λωρραίνη.
Μετά την ήττα της στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, η Γερμανία υποχρεώθηκε να παραχωρήσει τεράστιες εκτάσεις γης σε άλλα ευρωπαϊκά έθνη, χώρες που υπέφεραν απ’ τον πόλεμο. Τα διεθνή σύνορα μετατοπίστηκαν προς τα ανατολικά και πολλά πρώην γερμανικά εδάφη έγιναν μέρος του Βελγίου, συμπεριλαμβανομένων εκείνων απ’ τα οποία περνούσε η Vennbahn.
Η Γερμανία επέμενε ότι η Vennbahn έπρεπε να παραμείνει γερμανική ιδιοκτησία, επειδή κατασκευάστηκε απ’ τον γερμανικό λαό. Το Βέλγιο διαμαρτυρήθηκε ότι η περιοχή παραχωρήθηκε σ’ αυτό, και ως εκ τούτου έχει το κυριαρχικό δικαίωμα σε όλες τις υποδομές που βρίσκονταν στο έδαφος της περιοχής. Προχώρησαν ακόμη περισσότερο και διεκδίκησαν την κυριαρχία σε ολόκληρη την Vennbahn, παρόλο που τμήματα της γραμμής εξακολουθούσαν να διέρχονται από γερμανικό έδαφος.
Οι Βέλγοι επικαλέστηκαν ότι η γραμμή αποτελούσε βασική οδό επικοινωνίας για τα ανατολικά εδάφη που τους παραχωρήθηκαν με τη Συνθήκη των Βερσαλλιών κι έτσι θα έπρεπε να αποτελεί βελγική ιδιοκτησία. Η διεθνής επιτροπή που ορίστηκε από τη Συνθήκη των Βερσαλλιών για να επιβλέπει τον καθορισμό των ακριβών συνόρων, συμφώνησε και η σιδηροδρομική γραμμή αποδόθηκε στο Βέλγιο.
Η Vennbahn έγινε έτσι βελγικός σιδηρόδρομος που διέσχιζε γερμανικό έδαφος. Αυτό δημιούργησε μια ιδιότυπη συνοριακή κατάσταση, αφού όπου οι σιδηροδρομικές γραμμές έβγαιναν από το βελγικό έδαφος και εισέρχονταν στο γερμανικό, χώριζαν τα γερμανικά εδάφη σε δύο πλευρές.
Η Vennbahn δημιούργησε συνολικά επτά γερμανικά εξκλάβια κι ένα βελγικό. Εν τέλει, ένα γερμανικό εξκλάβιο παραχωρήθηκε εξ ολοκλήρου στο Βέλγιο, ενώ δύο συγχωνεύτηκαν κι έγιναν ένα. Σήμερα, ο αριθμός των γερμανικών εξκλάβιων είναι πέντε. Από βορρά προς νότο, τα εν λόγω εξκλάβια είναι τα εξής: Munsterbildchen, Rotgener Wald, Ruckschlag, Mutzenich και Ruitzhof.
Οι περιοχές αυτές χωρίζονται απ’ την Γερμανία από τη γραμμή της Vennbahn, μια στενή λωρίδα γης με διάμετρο μικρότερη από 20 μέτρα. Το μικρότερο εξκλάβιο, το Ruckschlag, περιλαμβάνει ένα μόνο αγρόκτημα, ενώ άλλα περιλαμβάνουν μικρούς οικισμούς ή τμήματα χωριών.
Οι Βέλγοι λειτούργησαν πέντε σταθμούς σε διάφορα απ’ αυτά τα γερμανικά εξκλάβια, εξυπηρετώντας ουσιαστικά πολίτες ξένης χώρας. Για την ομαλή λειτουργία του σιδηροδρόμου, έπρεπε να γίνουν ορισμένες μοναδικές νομικές ρυθμίσεις, όπως το ότι οι επιβάτες της γραμμής μπορούσαν να χρησιμοποιούν τόσο το γερμανικό όσο και το βελγικό νόμισμα για να πληρώνουν εισιτήρια. Επίσης, οι Βέλγοι που ζούσαν στη βελγική σιδηροδρομική γη και εργάζονταν για τον σιδηρόδρομο απαλλάσσονταν από όλους τους γερμανικούς νόμους και φόρους.
Η κυκλοφορία στη Vennbahn άρχισε να μειώνεται από τη δεκαετία του 1930, και το 1940, η ναζιστική Γερμανία επαναπροσδιόρισε και πάλι το έδαφος της κι η Vennbahn μετατράπηκε σε εξ ολοκλήρου γερμανική γραμμή. Η γραμμή λειτούργησε μέχρι τις αρχές του 21ου αιώνα όταν η Vennbahn εγκαταλείφθηκε. Εκτός από μερικά τμήματα, η πλειονότητα των γραμμών απομακρύνθηκε και οι ράγες της γραμμής στρώθηκαν από πάνω για να δημιουργηθεί απ’ το 2013 ένας φανταστικός ποδηλατόδρομος μήκους 125 χιλιομέτρων, ο οποίος διασχίζει ένα γραφικό τοπίο με ήπια υψώματα, στενές χαράδρες κι όμορφες μεσαιωνικές κωμοπόλεις.
Η ζωή εκεί κυλά αρκετά ομαλά, αλλά οι συνθήκες είναι αλλόκοτες: Ένα γερμανικό λεωφορείο σταματά σε βελγικό δρόμο για να παραλάβει επιβάτες, ή ο Γερμανός ταχυδρόμος περνά καθημερινά από το Βέλγιο για να φτάσει σε έναν γερμανικό οικισμό και να παραλάβει τα δέματα που αφήνει στο γραμματοκιβώτιο της Deutsche Post.