Όταν μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η Ευρώπη χωρίστηκε στα δύο απ’ το Σιδηρούν Παραπέτασμα, οι ευρωπαίοι ηγέτες της εποχής δεν μπορούσαν να προβλέψουν πώς αυτή η νοητή γραμμή θα μεταμορφωνόταν 60 χρόνια αργότερα.

Ως Σιδηρούν Παραπέτασμα έχει επικρατήσει να λέγεται η διαχωριστική γραμμή μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών που βρέθηκαν στη σφαίρα επιρροής της Σοβιετικής Ένωσης και των χωρών που ανήκαν στις χώρες της Δύσης μετά το 1945. Αν και χρησιμοποιήθηκε κυρίως για προπαγανδιστικούς λόγους, αντιπροσώπευε μία σκληρή πραγματικότητα διαχωρισμού των ευρωπαϊκών λαών για σχεδόν 40 χρόνια.

Σ’ αυτό το διάστημα, η έλλειψη έντονης ανθρώπινης δραστηριότητας στη νοητή αυτή γραμμή 12.500 χιλιομέτρων συνέβαλε στην διατήρηση πολύτιμων βιοτόπων. Ήδη απ’ τη δεκαετία του 1970 και 1980 οι διασυνοριακές αυτές περιοχές τράβηξαν την προσοχή πολλών ειδικών χάρη στη φυσική τους σημασία και βιοποικιλότητα. 

Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Ζώνη

Έτσι, κατά μήκος των παραμεθόριων περιοχών αναπτύχθηκε ένα εκτενές οικολογικό δίκτυο που διασχίζει 24 χώρες και περιλαμβάνει σημαντικούς οικοτόπους και καταφύγια με άγρια ζωή, ενώ παράλληλα αποτελεί τόπο ιστορικής μνήμης, αφού αρχαία και σύγχρονα μνημεία συναντώνται κατά το μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής.

Φωτογραφία από https://www.europeangreenbelt.org

Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Ζώνη (European Green Belt), όπως ονομάστηκε, ένωσε αυτούς τους βιοτόπους σε έναν φυσικό διάδρομο που αναβλύζει ζωή. Περιφερειακές πρωτοβουλίες συνέβαλαν στην οργάνωση και υλοποίηση της ιδέας το 2003 στη Βόννη, και διαμόρφωσαν τη συνολική έκταση σε τέσσερις περιοχές, ενώ μέχρι σήμερα την ιδέα υποστηρίζουν πάνω από 150 οργανώσεις.

Ξεκινώντας απ’ τη Ρώσο-Νορβηγική μεθόριο, η Ευρωπαϊκή Πράσινη Ζώνη ακολουθεί τις Βαλτικές ακτές, διασχίζει το φυσικό κάλλος της κεντρικής Ευρώπης έως την Ανδριατική και τη Μαύρη θάλασσα και ολοκληρώνεται στα βόρεια Ελληνικά σύνορα.

Οι τέσσερις περιοχές της Ζώνης είναι η Φιννοσκανδιναβική Πράσινη Ζώνη, Βαλτική Πράσινη Ζώνη, Κεντροευρωπαϊκή Πράσινη Ζώνη και Βαλκανική Πράσινη Ζώνη.

Γνωρίζοντας τον Άγνωστο Δούναβη με το Αυτοκίνητο: Ταξίδι στη Βουλγαρία και στη Ρουμανία και στο Δέλτα του Δούναβη.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ομάδας Συντονισμού, 40 Εθνικά Πάρκα και πάνω από 3.200 προστατευόμενες περιοχές βρίσκονται σε ακτίνα 50 χιλιομέτρων απ’ τα σύνορα. Στόχος της πρωτοβουλίας είναι ο συντονισμός της προστασίας στις διασυνοριακές προστατευόμενες περιοχές και η συμβολή της στην κλιματική κρίση.

Οι Τέσσερις Διασυνοριακές Περιοχές

Απ’ τα σύνορα της Νορβηγίας, Ρωσίας και Φινλανδίας στη θάλασσα του Μπάρεντς μέχρι τη Βαλτική θάλασσα, η Φιννοσκανδιναβική Ζώνη αποτελείται από αμέτρητους υγροτόπους (λίμνες και βάλτους) όπου αναπαράγεται το εθνικό πουλί της Φινλανδίας, ο Αγριόκυκνος. Χαμηλή βλάστηση και δάση κωνοφόρων δέντρων που φιλοξενούν θηλαστικά, όπως την καφέ αρκούδα και την άλκη, ζουν στην περιοχή.

Η Βαλτική Πράσινη Ζώνη είναι μία παράκτια περιοχή όπου κυριαρχούν οι υποθαλάσσιοι οικότοποι και οι εντυπωσιακές ακτογραμμές. Η στρατιωτική χρήση μεγάλου μέρους της περιοχής κατά τον ψυχρό πόλεμο επέτρεψε την παραμονή εκεί εκατομμυρίων μεταναστευτικών πουλιών και θαλάσσιων θηλαστικών.

Ένας εκτεταμένος διάδρομος αποτελεί την Κεντροευρωπαϊκή Πράσινη Ζώνη που διασχίζει τον Βοημικό Δρυμό με εξαιρετικά πάρκα, όπως το Εθνικό Πάρκο Šumava στην Τσεχία, και ακολουθεί τους ποταμούς Mura και Drava. Διασχίζοντας της Ιουλιανές Άλπεις στο Εθνικό Πάρκο Triglav της Σλοβενίας, καταλήγει στις Δαλματικές Ακτές.

Για παράδειγμα, στο Borderland Museum Eichsfeld στην κεντρική Γερμανία, υπάρχει ειδική αναφορά στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Ζώνη και μία πεζοπορική διαδρομή οδηγεί στα ‘σύνορα’ του Σιδηρού Παραπετάσματος που χώριζε τις δύο Γερμανίες (Ανατολική και Δυτική). Έτσι, οι επισκέπτες παίρνουν μία καλή ιδέα για τις συνοριακές εγκαταστάσεις της περιοχής.

Στη Βαλκανική Πράσινη Ζώνη, το νοτιότερο άκρο του Σιδηρού Παραπετάσματος, ένα ετερογενές φυσικό τοπίο σχηματίζει δημιουργικές εναλλαγές όπου αλπικά οικοσυστήματα διαδέχονται δάση, λίμνες και παραθαλάσσιες περιοχές. Ακόμα, φιλοξενεί πολλά απειλούμενα φυτά και ζώα. Ο βαλκανικός λύγκας είναι ένα μόνο απ’ τα άγρια ζώα που συναντάται στην περιοχή, ενώ ενδημικά είδη πουλιών δημιουργούν ένα πλούσιο φυσικό βιότοπο.

Η Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Ζώνη

Η Ελλάδα είναι μέρος της Ευρωπαϊκής Πράσινης Ζώνης, αφού τα βόρεια σύνορα της χώρας αποτελούνται από οροσειρές, δάση, λίμνες και ποτάμια που συντροφεύουν της παραμεθόριες κοινότητες. Με πλούσια πολιτιστική κληρονομιά που συγκεντρώνει στοιχεία όλων των πληθυσμών της περιοχής, αυτό το κομμάτι της ζώνης στοιχειοθετεί ένα φυσικό και ιστορικό περιβάλλον με μεγάλη αξία. Απ’ το Εθνικό Πάρκο Πρεσπών με δύο διασυνοριακές λίμνες, έως την οροσειρά της Ροδόπης και το ‘Παρθένο Δάσος’ Φρακτού, τα βόρεια σύνορα της Ελλάδας προσφέρουν ανεπανάληπτες συγκινήσεις.

10 μοναδικά χειμερινά road trips στην Ελλάδα

Απ’ το Σιδηρούν Παραπέτασμα στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Ζώνη η φυσική αυτή γραμμή είναι παραπάνω από πολύτιμη. Η πρωτοβουλία δίνει μία νέα πνοή στις διασυνοριακές εκτάσεις της Ευρώπης, προσφέρει ευκαιρίες για μοναδικά ταξίδια και βοηθά στην επούλωση της πληγής του Σιδηρού Παραπετάσματος με το σύνθημα ‘Τα σύνορα χωρίζουν, η Φύση ενώνει’.

Για περισσότερα σχετικά με την ιστορία και τη φύση της πρωτοβουλίας διάβασε παρακάτω: https://www.europeangreenbelt.org/initiative/history/