Γνωρίζοντας τα Ενετικά Στολίδια της Ελλάδας
(Τείχη, Κάστρα και Βίγλες)

Γνωρίζοντας τα Ενετικά Στολίδια της Ελλάδας (Τείχη, Κάστρα και Βίγλες)

Το αποτύπωμα των Ενετών υπάρχει ακόμα και σήμερα σε πολλές ελληνικές περιοχές. Ενετοκρατία είναι η περίοδος της κυριαρχίας των Ενετών (ή Βενετών) στον ελλαδικό χώρο, από τον 13ο έως τον 18ο αιώνα. Είχαν ιδιαίτερη παρουσία στην Πελοπόννησο, την Κρήτη, τα Επτάνησα και την Εύβοια μεταξύ  άλλων.

Γνωρίζοντας τα Ενετικά Στολίδια της Ελλάδας <br>(Τείχη, Κάστρα και Βίγλες)

Τα πιο μνημειώδη απ’ τα ενετικά αρχιτεκτονικά μνημεία που σώζονται στις μέρες μας είναι τριών ειδών. Οχυρωματικά τείχη και κάστρα, χριστιανικοί ναοί και διοικητικά ή εμπορικά κτήρια. Παρακάτω θα σταθούμε στην πρώτη κατηγορία.

Τείχη, κάστρα και καστροπολιτείες

Τα τείχη του Ηρακλείου (Χάνδακας) ίσως αποτελούν τα σπουδαιότερα λείψανα οχυρωματικής αρχιτεκτονικής των Ενετών στην Ελλάδα, λόγω του ότι σώζονται σε πολύ καλή κατάσταση. Με οικοδομικό υλικό ακόμα και από τα ερείπια της Κνωσσού, το έργο αυτό κράτησε διαδοχικά για πάνω από 200 χρόνια. Με τρία χιλιόμετρα μήκος και 7 προμαχώνες περιβάλλει την πόλη του Ηρακλείου και εκτείνεται από τη μία άκρη της θάλασσας έως την άλλη. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι το περίγραμμα τους μοιάζει με ισοσκελές τρίγωνο.

Γνωρίζοντας τα Ενετικά Στολίδια της Ελλάδας (Τείχη, Κάστρα και Βίγλες)

Εκτός του Ηρακλείου, εξαιρετικά οχυρωματικά μνημεία μαρτυρούν σήμερα την ενετική παρουσία και σε καστροπολιτείες στην Πελοπόννησο. Το κάστρο της Μεθώνης χτίστηκε στις αρχές του 13ου αιώνα σε στρατηγική θέση και διαθέτει πλατιά τάφρο που το χωρίζει από την ξηρά. Κατά τον Μεσαίωνα αποτέλεσε σημαντικό λιμάνι για την διαδρομή προσκυνητών προς τους Αγίους Τόπους και για εμπορικές συναλλαγές στη Μεσόγειο.

Στα νότια του κάστρου βρίσκεται ο μαγευτικός πύργος Μπούρτζι. Για να φτάσεις στον πύργο περπατάς μία μικρή γέφυρα με καμάρες, καθώς είναι χτισμένος σε μία μικρή βραχονησίδα. Κατά την ενετική κυριαρχία η πόλη έγινε σημαντικό εμπορικό κέντρο και κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς το 1500.

Ανάλογη κατασκευή είναι αυτή της καστροπολιτείας της Κορώνης. Πρόκειται βενετσιάνικη ανακατασκευή προηγούμενου κάστρου με την βόρεια και νότια πλευρά να βρέχονται από τη θάλασσα. Το κάστρο της Κορώνης αποτελείται από διαδοχικούς οχυρωματικούς περιβόλους μιας και η μορφολογία του εδάφους είναι αρκετά περίπλοκη. Εκεί συναντάμε την πλαστικότητα της βενετσιάνικης αρχιτεκτονικής με τον μοναδικό σχηματισμό δύο μεγάλων πύργων ακριβώς πάνω από τον γκρεμό.

Γνωρίζοντας τα Ενετικά Στολίδια της Ελλάδας (Τείχη, Κάστρα και Βίγλες)

Στη Λακωνία το κάστρο της Μονεμβασιάς είναι μοναδικό παράδειγμα ενετικής αρχιτεκτονικής. Η περιοχή έπεσε σε ενετικά χέρια στα μέσα του 15ου αιώνα και της έδωσαν το όνομα “Napoli di Malvasia”, δηλαδή “Μενεξεδένια πόλη”. Πρόκειται για οχυρωμένο φυσικό βράχο με πρόσβαση μόνο από μία λωρίδα ξηράς. Με την κατάληψη από τους Οθωμανούς σχεδόν έναν αιώνα μετά ο τοπικός πληθυσμός εγκαταλείπει την περιοχή έως την ενετική ανακατάληψη. Με ισχυρούς οχυρωματικούς περιβόλους και απόκρυμνο έδαφος ήταν ιδανική για αμυντική προστασία.

Γνωρίζοντας τα Ενετικά Στολίδια της Ελλάδας (Τείχη, Κάστρα και Βίγλες)

Λιμάνια

Τα κρητικά λιμάνια των Χανίων, Ρεθύμνου και Ηρακλείου είναι χαρακτηριστικές ενετικές κατασκευές που δεσπόζουν στον νησί.

Το μαγευτικό λιμάνι των Χανιών αναδεικνύει εντυπωσιακά το ενετικό παρελθόν του.  Έργο του 14ου αιώνα, διέθετε δύο αμυντικά φρούρια στην είσοδο του, στον Φιρκά και τον Άγιο Νικόλαο. Αξιοσημείωτο ότι αμυντικοί προμαχώνες κτίστηκαν ακόμα και πάνω στον λιμενοβραχίωνα. Χαρακτηριστικό του γνώρισμα δεν είναι άλλο από τον φάρο, την ανακαινισμένη μορφή του οποίου βλέπουμε ακόμα και σήμερα.

Γνωρίζοντας τα Ενετικά Στολίδια της Ελλάδας (Τείχη, Κάστρα και Βίγλες)

Το θαλάσσιο φρούριο στο ενετικό λιμάνι του Ηρακλείου λέγεται Κούλες και Castello del Molo. Το οχυρωματικό αυτό έργο κτίστηκε τον 16ο αιώνα για να αντικαταστήσει προηγούμενο αμυντικό πύργο που κρίθηκε ακατάλληλος. Το έργο είχε να αντιμετωπίσει τη δυσκολία της συνεχής διάβρωσης του από τη θάλασσα που οδήγησε στην επανειλημμένη συντήρηση και ανακατασκευή του. Παρ’ όλες τις προσπάθειες ενίσχυσης του όμως, το φρούριο έπεσε εύκολα στα χέρια των Οθωμανών. Αξίζει να σημειώσουμε ότι ο φτερωτός λέοντας της Γαληνότατης βενετικής Δημοκρατίας στέκει ακόμα και σήμερα στο φρούριο.

Γνωρίζοντας τα Ενετικά Στολίδια της Ελλάδας (Τείχη, Κάστρα και Βίγλες)

Στο Ρέθυμνο το βενετσιάνικο στοιχείο κυριαρχεί τόσο στο μεγαλοπρεπές φρούριο Φορτέτζα όσο και στο λιμάνι που διατηρείται σε άριστη κατάσταση. Αναλυτική περιγραφή τους υπάρχει εδώ.

Επιστρέφουμε στην Πελοπόννησο και την Αργολίδα. Αντιλαμβανόμενοι την στρατηγική σημασία της νησίδας απέναντι στην πόλη του Ναυπλίου, που έμεινε γνωστή ως Μπούρτζι, οι Ενετοί οικοδόμησαν στα τέλη του 15ου αιώνα φρούριο. Σχεδιασμένο ακολουθώντας το σχήμα της νησίδας, περιλάμβανε τριώροφο πύργο με μετακινούμενες σκάλες για την επικοινωνία μεταξύ των ορόφων. Ιδιαίτερα σημαντική ήταν η ύπαρξη αλυσίδας που συνέδεε το νησάκι με τον λιμενοβραχίονα του Ναυπλίου για ασφάλεια ενάντια σε επιθέσεις. Οι μεταγενέστερες τροποποιήσεις οδήγησαν στη σημερινή όψη του φρουρίου. Το Ναύπλιο διατηρεί υπέροχη βενετσιάνικη αρχιτεκτονική τόσο στο Παλαμήδι όσο και στον μοναδικό Προμαχώνα.

Βίγλες και Βαρδιόλες

Οι βίγλες αποτελούν άλλο ένα εξαιρετικό ενετικό αμυντικό κτίσμα που επιβιώνει ακόμα και σήμερα σε αρκετά σημεία της χώρας. Πρόκειται για παρατηρητήρια σε στρατηγικές θέσεις που είχαν πανοραμική θέα για τον έγκαιρο εντοπισμό του εχθρού. Χαρακτηριστικά μπορούμε να αναφέρουμε την βίγλα Γιαλού Κεφάλι στον Άγιο Νικόλαο Κρήτης. Αν και έχει πλέον αναπαλαιωθεί με αμφιλεγόμενα αποτελέσματα, αποτελεί εξαιρετικό κυκλικό κτίσμα με ιδιαίτερη θέα.

Άλλες χαρακτηριστικές ενετικές βίγλες βρίσκονται στην Πελοπόννησο, ιδιαίτερα αυτή στο Μεμί (κοντά στην Κορώνη) αλλά και στη γειτονική Λούτσα Φοινικούντας.

Γνωρίζοντας τα Ενετικά Στολίδια της Ελλάδας (Τείχη, Κάστρα και Βίγλες)

Ιδιαίτερος είναι ο τύπος της Βαρδιόλας, παραλλαγή της βίγλας που συναντάμε στα ενετικά Επτάνησα από τον 16ο αιώνα. Είναι συνήθως μικρότερες από τις βίγλες, με τετράγωνη κάτοψη και γερή κατασκευή. Αν και κάποιες έχουν απακατασταθεί αρκετά αυθαίρετα, οι καλύτερα σωζόμενες βρίσκονται στη Ζάκυνθο και την Κεφαλλονιά. Οι βαρδιόλες στην Κυψέλη Ζακύνθου, το Μικρό Νησί και το Τσιλιβί της Κεφαλλονιάς δίνουν μία καλή εικόνα της αμυντικής χρήσης τους.

 

Add Your Heading Text Here

Δείτε Επίσης:​