Αφετηρία του ταξιδιού μας η Οδύσσεια, το πανέμορφο αυτό έπος που περιγράφει την περιπλάνηση του Οδυσσέα μετά τον Τρωικό πόλεμο μέχρι να καταφέρει να φτάσει στην πολυαγαπημένη του Ιθάκη. Σκεφτήκαμε λοιπόν να φέρουμε τον Οδυσσέα στο σήμερα, σαν σύγχρονο ταξιδιώτη του ονείρου και του πρωτόγνωρου, και να τον βάλουμε να ταξιδέψει στα ίδια μέρη όπου η ομηρική παράδοση τον θέλει να έχει περάσει!

Μέσα από ένα κράμα μυθολογίας, γεωγραφίας και σύγχρονου τουρισμού ταξιδεύουμε σε αξιοθέατα της Μεσογείου με μία πρωτότυπη μυθοπλαστική σύνθεση!

Ο Οδυσσέας και οι Σειρήνες, έργο του William Etty

Το Πλαίσιο

Αφού έπεσε η πόλη του Πριάμου και τελείωσε ο δεκάχρονος Τρωικός πόλεμος, ξεκίνησαν τα πλοία των Αχαιών, για να γυρίσουν στις πατρίδες τους. Όμως οι θεοί του Ολύμπου ήταν θυμωμένοι, γιατί οι Αχαιοί έκαψαν τους ναούς τους στην Τροία. Γι’ αυτό τους έστειλαν ανέμους δυνατούς κι άγρια θαλασσοταραχή για να δυσκολέψουν το ταξίδι τους! 

Όλοι όμως κατάφεραν να γυρίσουν γρήγορα στα σπίτια τους και μόνο ο Οδυσσέας περιπλανήθηκε δέκα χρόνια σε θάλασσες και χώρες μακρινές!

Η αρχή του ταξιδιού

Μετά από ένα χτύπημα στο κεφάλι, ο Οδυσσέας ξυπνάει στο 2022 στην περιοχή της Τροίας, στο χωριό Tevfikiye. Αφού κοιτάζει με περίεργεια τριγύρω του μη αναγνωρίζοντας τίποτα, βλέπει κάποια αρχαία ερείπια, και σαν τα τείχη αυτά να του φαίνονται γνωστά! Αρχίζει να περπατάει ανάμεσα στα συντρίμια και παρατηρεί όσα ανακάλυψε το 1871 ο Ερρίκος Σλήμαν αλλά και οι υπόλοιποι μετέπειτα ερευνητές, με διάφορα στρώματα οικισμών που δείχνουν την πορεία της πόλης εδώ και 2.500 χρόνια.

Προφανώς, για να καταλάβει τι είδε στον αρχαιολογικό χώρο δεν παραλείπει να επισκεφτεί και το Μουσείο της Τροίας, το οποίο εξηγεί με εξαιρετικά διαφωτιστικό τρόπο τα αρχαιολογικά κατάλοιπα και τις διάφορες φάσεις τους!

Αφού αναγνώρισε πράγματα οικεία αλλά και πράγματα εντελώς διαφορετικά απ’ αυτά που έχει συνηθίσει, αποφασίζει να κινηθεί στην ευρύτερη περιοχή του Τσανάκαλε για να ανακαλύψει τι άλλο κρύβει η περιοχή. Έτσι, φτάνει στο μνημείο που έχει χτιστεί για τους πεσόντες στη μάχη της Βόρειας Καλλίπολης. 

Στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι συμμαχικές δυνάμεις (Βρετανικά, Αυστραλιανά, Νέα Ζηλανδία, Ινδικά και Γαλλικά στρατεύματα) αποβιβάστηκαν εδώ στις 25 Απριλίου 1915 για να εξαπολύσουν επίθεση στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, η οποία πολεμούσε στο πλευρό της Γερμανίας.

Η βίαιη εκστρατεία εννέα μηνών, την οποία τελικά κέρδισαν οι Τούρκοι είχε ως αποτέλεσμα πάνω από μισό εκατομμύριο θύματα! Έτσι λοιπόν, σήμερα, στους πευκο-σκέπαστους λόφους της περιοχής βρίσκονται διάσπαρτα μνημεία και τάφοι που θυμίζουν την φρίκη του πολέμου.

Η περιοχή Anzac Cove (το σημείο που αποβιβάστηκαν οι Σύμμαχοι) έχει ένα μνημείο και πολλά νεκροταφεία, ενώ στο Lone Pine Cemetery βρίσκονται οι περισσότεροι τάφοι της Αυστραλίας, όπου μια τετραήμερη μάχη άφησε 7.000 νεκρούς.

Το τουρκικό μνημείο στο νεκροταφείο Chunuk Bair της Νέας Ζηλανδίας και τα Μνημεία Chunuk Bair Mehmet σηματοδοτούν τα πιο σημαντικά πεδία μάχης.

Πολλά μνημεία βρίσκονται και στην νότια χερσόνησο της Καλλίπολης. Είναι περισσότερα απ’ το  βόρειο τμήμα και με λιγότερους επισκέπτες!

Ο Οδυσσέας, αφού περιπλανήθηκε στα μνημεία της Καλλίπολης, είδε από μακριά ένα όμορφο ψαροχώρι, ονόματι Kilitbahir, ακριβώς απέναντι απ’ το κέντρο του Τσανάκκαλε.

Στο χωριό δεσπόζει εντυπωσιακό φρούριο που, όπως και το Κάστρο Çimenlik στο Τσανάκκαλε, χτίστηκε απ’ τον Μεχμέτ τον Πορθητή το 1452. Ο Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής πρόσθεσε τον στιβαρό εσωτερικό του πύργο τον 16ο αιώνα. Σκαρφαλώνοντας στις επάλξεις υπάρχει επιβλητική θέα στα Δαρδανέλια και στο Τσανάκκαλε!

Κουρασμένος απ’ την περιήγηση, ο Οδυσσέας αποφάσισε ότι θέλει να επισκεφτεί ένα κοντινό νησί στην ακτογραμμή ιδανικό για μονοήμερη επίσκεψη με στόχο να ξεκουραστεί και να ανακτήσει δυνάμεις.

Πρόκειται για το όμορφο νησί της Ίμβρου (Gökçeada). Εκεί, συναντά παραλίες με λευκή άμμο που δεσπόζουν πίσω τους καταπράσινες πλαγίες και ελαιώνες, ενώ έχει και την ευκαιρία να εξερευνήσει πολλά απ’ τα εγκαταλελειμμένα και ερειπωμένα πετρόχτιστα σπίτια στους ελληνικούς οικισμούς του νησιού!

Αφού ανέκτησε δυνάμεις, αποφάσισε να κατευθυνθεί προς το Τσανάκκαλε, που τόσες φορές άκουσε να το αναφέρουν στον δρόμο περαστικοί (πολύγλωσσος ο Οδυσσέας!). Κατευθύνθηκε στο παραθαλάσσιο πάρκο της πόλης κι επισκέφτηκε το Στρατιωτικό Μουσείο, όπου έχει θέα την χερσόνησο της Καλλίπολης, εκεί όπου έγινε η επίθεση των Συμμάχων. Το ίδιο το πάρκο είναι διάσπαρτο με παλιό στρατιωτικό εξοπλισμό, ενώ το μουσείο, που βρίσκεται σε ένα κτίριο της οθωμανικής εποχής μέσα στο πάρκο, έχει συναρπαστικά εκθέματα που διηγούνται την εκστρατεία της Καλλίπολης. Η πανοραμική θέα στο νερό απ’ το πάρκο είναι ένας άλλος λόγος για να βρεθείς εδώ.

Σε κοντινή απόσταση, βρίσκεται το Κάστρο Çimenlik, που χτίστηκε το 1452 απ’ τον Οθωμανό σουλτάνο Μεχμέτ τον Πορθητή. Οι επάλξεις του κάστρου, με τα κανόνια να σημαδεύουν ακόμη προς τα Δαρδανέλια, προσφέρουν υπέροχη θέα και το εσωτερικό κοσμούν πίνακες που απεικονίζουν τις μάχες της Καλλίπολης.

Ενώ κάνει την βόλτα του ο Οδυσσέας στην προκυμαία του Τσανάκκαλε, τρώγοντας παγωτό με γεύση καϊμάκι, ξαφνικά γουρλώνει τα μάτια του και αναφωνεί: «ρε συ! Αυτό μοιάζει με δικό μου κατασκεύασμα. Φυσικά και ευτελέστερη version αλλά και πάλι!» Βλέπει λοιπόν τον ξύλινο δούρειο ίππο που είναι γραφικά φωτισμένος στην προκυμαία της πόλης! Στη βάση του αλόγου υπάρχει κι ενημερωτικό υλικό για την Τροία και τα ερείπια της!

Το ξύλινο αυτό μοντέλο χρησιμοποιήθηκε στην ταινία του Wolfgang Petersen, Troy του 2004 με πρωταγωνιστή τον Brad Pitt.

Έχοντας μια ξεκάθαρη εικόνα για το τι υπάρχει στην ευρύτερη περιοχή της Τροίας, αποφασίζει να πάρει ένα πλοίο για να φτάσει στην αγαπημένη του Ιθάκη (Déjà vu ο Οδυσσέας). Βρίσκει ένα μικρό ψαροκάικο και ξεκινάει την διαδρομή του στο Αιγαίο. 

Στον δρόμο θυμάται τι είχε γίνει την προηγούμενη φορά που είχε αποπλεύσει απ’ αυτό το σημείο! Έφυγε με 12 καράβια κι όταν ξανοίχτηκαν τα πλοία του στη θάλασσα οι Θεοί έστειλαν άγριους ανέμους που τα έσπρωξαν βόρεια, στη χώρα τον Κικόνων. Ό Οδυσσέας και οι σύντροφοί του άρπαξαν ζώα και γλυκό κρασί απ’ τους Κίκονες και κάθισαν στην αμμουδιά να φάνε. Τότε όμως τους επιτέθηκαν όλοι οι Κίκονες μαζί κι έγινε άγρια μάχη. Πολλοί πολεμιστές σκοτώθηκαν κι οι άλλοι μπήκανε γρήγορα στα καράβια κι έφυγαν μέσα σε δυνατή καταιγίδα.

Οδυσσέας και Τειρεσίας, αγγείο του 5ου αιώνα π.Χ.

Αναπολώντας τις στιγμές αυτές, ο Οδυσσέας είχε κλείσει τα μάτια του για να τα φανταστεί ακόμη καλύτερα την ιστορία αυτή. Μόλις τα ανοίγει όμως, βλέπει ότι ο άνεμος κι η θαλασσοταραχή τον έχουν σπρώξει μακριά απ’ την κατεύθυνσή του, ενώ πλησιάζει μια ακτή που του θυμίζει τη γη των Κικόνων! Βγάζει το καραβάκι στην ακτή και βλέπει μία πινακίδα που γράφει «Καλώς Ήρθατε στον Έβρο».

Η συνέχεια σ’ επόμενό μας άρθρο!

Θα σου παρουσιάσουμε τα ταξίδια του Οδυσσέα στο σήμερα σε μία σειρά άρθρων! Μέχρι τότε γιατί δεν διαβάζεις κάποια σχετικά άρθρα, για τις περιοχές που αναφέραμε για να εμπνευστείς για τα δικά σου Οδυσσειακά ταξίδια;

Disclaimer: Να αναφέρουμε ότι δεν υποστηρίζουμε ότι ο Οδυσσέας ήταν ιστορικό πρόσωπο ή ότι τα ομηρικά έπη είναι ιστορικά κείμενα ή ότι τα μέρη που αναφέρονται στο κείμενο είναι πραγματικά και όχι φανταστικά. Εμπνεόμαστε απ’ τον ομηρικό κόσμο και προσπαθούμε να εντάξουμε τις ταυτίσεις τοποθεσιών που έχουν κάνει ορισμένοι ερευνητές σε μία διασκεδαστική περιπλάνηση.

________________________________________________________________________________________________________Πηγές:

Berard V., 1927-1929, Les navigations d’ Ulysses.

Jacob C., 2005, Γεωγραφία και Εθνογραφία στην Ελλάδα.

Stanford W.B. και Luce J.V., 1974, The quest for Ulysses.