Το Γκντανσκ (Gdańsk) έχει μία κοσμοπολίτική αλλά και ταραχώδη ιστορία που αντανακλάται στη σημερινή μορφή του και στην ξεχωριστή θέση του στην Ευρώπη. Στα βόρεια της Πολωνίας, στα παράλια της Βαλτικής, στέκει με ιδιαίτερη χάρη η καταπληκτική αυτή πόλη μισού εκατομμυρίου κατοίκων που διαθέτει το σημαντικότερο λιμάνι της χώρας.

Διαχρονικά αποτέλεσε ισχυρό εμπορικό κόμβο, ενώ στον μεσαίωνα η πόλη έγινε μέλος της Χανσεατικής Ένωσης, μίας εμπορικής και αμυντικής συμμαχίας που κυριάρχησε στην βόρεια Ευρώπη έως τον 16^ο αιώνα.

Για πάνω από 100 χρόνια υπήρξε τμήμα της Πρωσίας και του Β’ Γερμανικού Ράιχ. Η σύγχρονη ιστορία της όμως ξεκινά με τη συνθήκη των Βερσαλλιών το 1919, όταν ανακηρύχθηκε, κυρίως για διπλωματικούς λόγους, σε ημι-αυτόνομη πόλη κάτω από την προστασία της Κοινότητας των Εθνών. Η ανακήρυξη μάλιστα επέτρεπε την ελεύθερη διέλευση των Πολωνών στο Γκντανσκ και δημιούργησε πολωνικές εδαφικές απαιτήσεις, παρότι ο γερμανικός πληθυσμός έφτανε στο 90%, γεγονός που σταδιακά δημιούργησε εντάσεις.

Η κατάσταση αυτή διήρκεσε μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1939, όταν η ναζιστική Γερμανία ξεκίνησε την γνωστή εισβολή στην Πολωνία, και το Γκντανσκ αποτέλεσε μοιραία ένα απ’ τα πρώτα σημεία σύγκρουσης του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Μετά το τέλος του πολέμου, το Γκντανσκ περιήλθε στον έλεγχο της Πολωνίας.

Έναρξη του πολέμου, Πολωνικό ταχυδρομείο τότε και τώρα

Μία απ’ τις πρώτες ενέργειες που σηματοδότησαν την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ήταν η γερμανική επίθεση, δήθεν σε αυτοάμυνα, στη χερσόνησο Westerplatte στο λιμάνι του Γκντανσκ. Λίγο αργότερα, η τοπική αστυνομία, τα SS και γερμανικός στρατός πολιόρκησαν και κατέλαβαν το πολωνικό ταχυδρομείο του Γκντανσκ.

Σήμερα στο όμορφο Westerplatte θα βρείτε ένα εντυπωσιακό μνημείο για τους αμυνόμενους που έπεσαν στη μάχη, αλλά και τμήματα των τοπικών οχυρών που χτυπήθηκαν κατά την επίθεση. Αντίστοιχο μνημείο υπάρχει και στο ταχυδρομείο, που βρίσκεται σε κεντικό σημείο της πόλης. Το κτήριο αν και σχεδόν κατεστραμμένο από την επίθεση, αναστηλώθηκε από το 1949 έως το 1951. Σήμερα στεγάζει ακόμα ταχυδρομείο και ένα μικρό μουσείο που αφηγείται την ιστορία του χώρου.

Ένας λόγος επίσκεψης στην πόλη είναι το μουσείο Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, που στεγάζεται σε εξαιρετικό κτήριο σύχρονης αρχιτεκτονικής και προβάλλει αναμφίβολα μία υποβλητική αφήγηση της ιστορίας του Γκντανσκ εκείνης της εποχής.

Το ιστορικό κέντρο και η μοναδική του ατμόσφαιρα

Το ιστορικό κέντρο του Γκντανσκ είναι ένα όνειρο, παρόλο που σε μεγάλο βαθμό είχε καταστραφεί κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και χρειάστηκε να ανοικοδομηθεί. Από την παλιά Βασιλική Οδό (Trakt Królewski) που ξεκινά στην Πύλη Highland περνάς στο ιστορικό κέντρο διασχίζοντας τη μεσαιωνική χλιδή που κυριαρχούσε και κυριαρχεί ακόμα στην πόλη. Ο δρόμος καταλήγει στην Πράσινη Πύλη, εντυπωσιακά κατασκευασμένη με τέσσερις εισόδους που κυριαρχούν λίγο πριν φτάσεις στον κανάλι.

Το ολλανδικό στοιχείο που κυριαρχεί στα τούβλα και την αρχιτεκτονική πολλών κτηρίων του Γκντανσκ μαρτυρά τον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα της πόλης και τον πλούτο που πέρασε από τα σοκάκια της, μέσω των εύπορων εμπόρων που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή.

Το δημαρχείο του 14^ου αιώνα, το Uphagen House και το Μουσείο Ιστορίας της πόλης σε ξεναγούν στην ιστορία της αρχιτεκτονικής και σε μεταφέρουν σ’ έναν μοναδικό κόσμο διακόσμητικής λεπτομέρειας. Γι’ αυτό αξίζει να απολαύσεις τα μοναδικά αυτά κτήρια σ’ έναν ξεχωριστό περίπατο χωρίς έγνοιες και ανησυχίες.

Το δημαρχείο κατασκευάστηκε από Ολλανδούς αρχιτέκτονες τον 16^ο αιώνα και ο κεντρικός του πύργος προσφέρει μαγευτικές εικόνες προς την πόλη απ’ το κωδωνοστάσιο, προφανώς έναντι χρηματικού αντιτίμου.

Εκεί κοντά, το Artus Court, αναγεννησιακό κέντρο συναλλάγματος είναι επίσης μοναδικό στο είδος του. Ακριβώς μπροστά του, μη χάσεις το σιντριβάνι του Ποσειδώνα κτισμένο τον 17^ο αιώνα, αλλά και την υπέροχη θέα προς τους γύρω δρόμους που προσφέρει το σημείο. 

Ο ίδιος αρχιτέκτονας που φιλοτέχνησε το σιντριβάνι, ο Abraham van den Blocke, ευθύνεται και για το ίσως πιο όμορφο κτήριο της πόλης. Πρόκειται για το λεγόμενο “Χρυσό Σπίτι”, όπου η χρυσαφένια και άσπρη πρόσοψη του συνδυάζεται με αγάλματα της κλασικής μυθολογίας (Αχιλλέας, Αντιγόνη κ.λπ.) και Πολωνών βασιλιάδων με εξαιρετική λεπτομέρεια.

Στα 66 μέτρα, αρκετά ψηλότερα από τα περισσότερα κεντρικά κτήρια, μαγεύει η εκκλησία της Παναγίας του 14^ου αιώνα. Αποτελεί μία απ’ τις 3 μεγαλύτερες εκκλησίες στον κόσμο κατασκευασμένες από τούβλα. Γοτθικό στυλ σε συνδυασμό με αστρονομικά ρολόγια και πύργους συνθέτουν ένα μοναδικό μνημείο.

Τα δύο εμβλήματα της πόλης

Στο υπέροχο κανάλι, το οποίο αποτελεί κομμάτι του ποταμού Motlawa, στα ανατολικά της πόλης, η φρέσκια ατμόσφαιρα που θυμίζει το πολύχρωμο Nyhavn της Κοπεγχάγης θα σε συναρπάσει.

Εκεί θα συναντήσεις ένα κατάλοιπο της χανσεατικής ένωσης, που είναι το κατεξοχήν έμβλημα της πόλης. Γι’ αυτό πέρα από την ανέμελη βόλτα που προσφέρουν τα κανάλια του πεζοδρόμου Dlugie Pobrzeze, αξίζει να παρατηρήσεις την ιδιαίτερη μορφή του Γερανού (Crane), που χρησίμευε για φόρτωση και εκφόρτωση του φορτίου των εμπορικών πλοίων.

Εργάτες στο εσωτερικό του κτηρίου κυλούσαν δύο κυλίνδρους και μετέφεραν φορτία έως και σε 11 μέτρα ύψος. Σήμερα είναι μέρος του Εθνικού Ναυτικού Μουσείου. Ακριβώς απέναντι μη χάσεις το αγκυροβολημένο πλοίο Soldek που ξεχωρίζει για το μέγεθός του.

Τέλος, όλοι έχουμε ακούσει για το κεχριμπάρι Βαλτικής, και το Γκντανσκ είναι ένα απ’ τα μέρη όπου μπορείς να το βρεις παντού. Πέρα απ’ τα πολλά σημεία στην πόλη όπου μπορείς να το αγοράσεις σε μορφή κοσμήματος (προσοχή στις τουριστικές παγίδες), υπάρχει και Μουσείο Κεχριμπαριού, όπου μπορείς να θαυμάσεις την επεξεργασία και παραγωγή του!